Եթե նույնիսկ կար ճնշում թուրքական նախապայմաններն ընդունելու հարցում, իշխանությունները պետք է ամուր, անզիջող կեցվածք ունենային, պետք է դիմեին քաղաքական ուժերին ու ժողովրդին, ապահովեին համազգային զորակցություն, ժողովրդին պետք է ոտքի հանեին: Բայց հայտնի է, որ այն իշխանությունն է ի վիճակի այդ ամենն անել, ով ապրում է իր ժողովրդի հետ հաշտ, եթե իր երկրում արդարություն է հաստատել… եթե…, բայց արդեն ուշ է:

– Ուզում եք ասել` ճնշումները երկկողմանի՞ էին, թե դրսից է ենթադրվում ճնշումը եւ թե ներսո՞ւմ է առկա:

– Հասկանալի է, այդ ճնշումներին հեշտ չէ դիմանալը. մեկից կախված է մեր ռազմավարական անհրաժեշտությունների բավարարումը, մյուսը մեր մեջ լծակ ունի՝ բերդը ներսից գրավելու՝ անկայունություն պարտադրելու:

Բայց կա մեր ժողովուրդն իր անսպառ կարելիություններով: Պետք է սիրենք, հոգատարություն ցուցաբերենք եւ վստահենք մեր ժողովրդին:

Պարտությունը չարիք է: Քաղաքական, ազգային կամք է պետք դրսեւորել՝ կասեցնելու պարտության ընթացքը: Վտանգված է նաեւ մեր ազգային միասնությունը:

– Իրո՞ք այդչափ շոշափելի է ազգային միասնության ճաքը:

– Մեր իրականությունը երկփեղկվել է: Մենք դեմ ենք այս տեսակ արձանագրություններին, ուրիշները կողմ են: Մի առիթով ասել եմ. արձանագրություններից ավելի մեծ վտանգի առջեւ ենք կանգնած՝ ազգի պառակտման խնդրի: Ի՞նչ անենք, որ երկփեղկումը առճակատման, թշնամանքի չվերածվի:
Մենք հակաթուրք չենք, եւ մյուս կողմն էլ թրքամետ չէ: Մենք դեմ ենք Թուրքիայի ուրացման քաղաքականությանը, Թուրքիայի հակահայ քաղաքականությանը, սակայն մենք կողմ ենք հայ-թուրք հարաբերությունների վերականգնմանը, սահմանի բացմանը: Մենք դեմ ենք ստորացուցիչ պայմաններին, դեմ ենք որեւէ նախապայմանի ընդունման:
Ասում են` Դաշնակցությունը դեմ է, եւ դա բնական է: Բայց ինչո՞ւ է բնական: Ասում են ու տարածում՝ նոր ներդրում անելով բոլշեւիկյան, ՀՀՇ-ական քարոզչության կապիտալի վրա. Դաշնակցությունը հակաթուրք կազմակերպություն է, ինչ պայմանագիր էլ ստորագրվի, նրանք դեմ են լինելու: Սուտ է, դեզինֆորմացիա է: Ճիշտ է, մենք պայքարի ամենից մեծ պատմությունն ունենք թուրքական պետության դեմ, սակայն եւ ամենից շատ ենք ճաշակել թուրքերի հետ գործ բռնելու դառը հետեւանքները: Մենք մեկ անգամ եւս հայտարարում ենք. մենք դեմ չենք հարաբերությունների ստեղծմանը եւ սահմանների բացմանը, սակայն մենք դեմ ենք ստորագրված այս արձանագրություններին:
Դեմ ենք, որովհետեւ իշխանություններն ընդունել են թուրքական նախապայմանները. ճանաչելով թուրքական սահմանը` հրաժարվել են մեր հայրենիքի ամբողջականության արդար պահանջից:
Թուրքիայի վարչապետը հայ-թուրքական արձանագրություններին կից գրությամբ այսպես է ներկայացրել արձանագրությունների կարեւորությունը Թուրքիայի համար իրենց Ազգային Մեծ Ժողովում. ՙարձանագրությունների մեջ երկու երկրների միջեւ գոյություն ունեցող ընդհանուր սահմանը փոխադարձ ճանաչվում է՝ սահմանված միջազգային իրավունքի համապատասխան պայմանագրերով: Այս կերպ եւս մեկ անգամ վերահաստատվում է Հայաստանի հետ գոյություն ունեցող մեր ընդհանուր սահմանի իրավական հիմքը կազմող Կարսի պայմանագրի իրավական ուժ ունենալը եւ պարտավորեցնելը՚:
Արձանագրություններով այսօրվա իշխանությունները ճանաչել են Թուրքիա-Հայաստան սահմանը: Թուրքիան այսպես է ներկայացնում հաչս աշխարհի, մենք ի՞նչ ունենք պատասխանելու: Սեւով ճերմակի վրա գրված փաստի եւ հաչս միջազգային հանրության ներկայացված մեկնաբանությունների, մեր իշխանությունները հավաստիացնում են. թուրքական ոչ մի նախապայման ընդունված չէ: Ի՞նչ անի մեր ժողովուրդը կամ միջազգային հանրությունը՝ հավատա սեւով ճերմակի վրա գրված, օրն ի բուն պաշտոնական Թուրքիայի կողմից շեփորված փաստի՞ն, թե մեր իշխանությունների թույլ, անհամարձակ հավաստիացումներին:
Ու մեր ընդդիմախոսներն անմիջապես մոռանալու են, թե հավաստիացում են տվել, որ որեւէ նախապայման չի ընդունվել, ու հնչեցնելու են մեղադրանքների շարանը. ՙԴուք կարծում եք՝ հնարավո՞ր է դիվանագիտական հարաբերություններ ստեղծել մի երկրի հետ՝ առանց ճանաչելու տվյալ երկրի սահմանները՚:
Այո, ոչ միայն կարծում ենք, այլեւ դա է ասում միջազգային փորձը: Ե՞րբ է եղել, որ դիվանագիտական հարաբերւթյուններ ստեղծող փաստաթղթում ճանաչվի նաեւ գործող սահմանը: ՄԱԿ-ի անդամ 200-ից ավելի պետություններից շուրջ 140-ը, որոնք միմյանց հետ ունեն դիվանագիտական հարաբերություններ, ունեն նաեւ սահմանների հարց, բայց դա չի խանգարել նրանց հարաբերություններ ստեղծել: Դեռ նոր է Սիրիա-Թուրքիա հարաբերությունների սերտացման փաստը, բոլորին ծանոթ է, որ Սիրիան տարածքային հարց ունի Թուրքիայի հետ: Վստահ եմ` Թուրքիան Սիրիայից էլ է պահանջել ճանաչել իր սահմանները, բայց Սիրիան գլուխ չի ծռել, ու վերջ: Դա է իրողությունը:
Մենք հասկանում ենք` այսօր Հայաստանը հնարավորություն չունի Թուրքիայից հողային պահանջի օրակարգ ունենալ, սակայն պահանջ ներկայացնելը մեկ հարց է, պահանջից հրաժարվելը` այլ: Մենք չենք կարծում, թե այսօր հողային պահանջ պետք է ներկայացնենք Թուրքիային, բայց այսօրվա իշխանություններին ո՞վ է տվել իրավունքը, այսրոպեական հաշիվներից մեկնած, մեր սերունդների իրավունքը մանրադրամի վերածել:
Գիտեմ` շուկայական հաշիվներով ապրող, նույնիսկ պետական հանգամանքի տեր դարձած մարդկանց համար սերունդների իրավունքը ոչ մի բան ասող հասկացություն է, լավագույն դեպքում այն կարող է համարվել ռոմանտիզմ: Թող լինի ռոմանտիզմ, ոչ ոք իրավունք չունի այդ ռոմանտիզմից զրկել մեր ժողովրդին: Ռոմանտիզմը կենսական անհրաժեշտություն է մեր ժողովրդի համար: Ժողովուրդը պետք է ունենա տեսիլք, հեռանկար, որպեսզի իբրեւ ազգ ապրի եւ զարգանա, հարատեւի եւ իր բաժին մասնակցությունն ունենա համամարդկային արժեքների ու քաղաքակրթության կերտման գործում:
Սրանից 30 տարի առաջ ոչ մի ՙիրատես՚ քաղաքական գործիչ չէր կարող հաշվարկել, որ հայկական Արցախն այդքան շուտ կարող է Հայաստան դառնալ: Մենք վստահ ենք` եթե ոչ մեր սերունդը, ապա մեր զավակները, մեր թոռները տեսնելու են ազատ Վանը, Կարսը, Արդահանը՝ իբրեւ Հայաստան: Ով չի հավատում այս իրողությանը կամ երազանքին, նա չի կարող ղեկավարել Հայկական պետականությունը:

– Նկատի ունեք արձանագրություններում նշված պատմական հարթությամբ զբաղվող ենթահանձնաժողովի ստեղծմա՞ն հարցը:

– Արձանագրություններով իշխանություններն ընդունում են, որ պատմական հարթությամբ զբաղվող ինչ-ինչ ենթահանձնաժողովի կողմից, հայ, թուրք, շվեյցարացի եւ այլ միջազգային փորձագետների մասնակցությամբ, քննության նյութ դառնան պատմական փաստաթղթեր, արխիվներ: Սակայն իշխանությունները պնդում են, թե խոսքը Հայոց ցեղասպանությանը չի վերաբերում: Ինչի՞ն է վերաբերում հապա, եթե այդպես են հասկանում, մեկնաբանում պաշտոնական Թուրքիան, ԱՄՆ, Եվրամիության ղեկավարները, միջազգային այլ դեմքեր:
Մինչդեռ իշխանությունները մերկ հավաստիացումներ են տալիս. Ցեղասպանության հարցը քննության ենթակա չէ, ու դեռ ուժ են տալիս իրենց կոկորդին, ոչ, եւ հարյուր անգամ ոչ են գոռում: Եթե այդպես է, ինչո՞ւ եք ընդունել այս արձանագրությունների հիշյալ պարբերությունը, ի՞նչ պատմական հարցերի հստակեցման համար էր անհրաժեշտ միջազգային փորձագետների մասնակցությամբ քննության նյութ դարձնել արխիվները, ո՞ւմ էիք խաբում` միջազգային հանրությա՞նը, Թուրքիայի՞ն, թե՞ սեփական ժողովրդին: Եվ ինչո՞ւ այս ընթացքում, հակառակ Թուրքիայի ակտիվ դերակատարության, դուք հրաժարվեցիք նվազագույն աջակցություն ցուցաբերել Ցեղասպանության հարցի միջազգային, մասնավորաբար՝ ԱՄՆ Կոնգրեսի կողմից ընդունման ճիգերին:
Այսօր այս բեմից առաջարկում եմ. եթե անկեղծ եք, թող Սահմանադրական դատարանն իր մեկնաբանություններով, իսկ Ազգային Ժողովը` իր վերապահումներով հստակեցնի, որ Ցեղասպանության հարցը որեւէ կերպ քննության նյութ չի կարող լինել, թող հստակեցվեն արձանագրությունների խնդրահարույց կետերը: Հստակ, իրավական ձեւակերպում տվեք, որ Հայաստանի Հանրապետությունն այդպես չի հասկանում եւ չի ընդունում, որպեսզի նվազագույնի հասնի ձեր մեղքի բաժինը: Հենց այս օրերին Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցը դարձյալ ԱՄՆ Կոնգրեսում քննության նյութ դարձնելու աշխատանք է տարվում: Թող նախագահ Սերժ Սարգսյանն իր հերթին դիմի ԱՄՆ կոնգրեսականներին՝ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հորդորով:
Հայոց ցեղասպանության հարցը ո’չ պատմական թեմա է, ո’չ Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման սակարկության նյութ: Այս հարցը հայ ժողովրդի, ի դեպ՝ բովանդակ հայ ժողովրդի, խոցված արժանապատվության հարցն է, Հայաստան պետության անվտանգության հարցն է: Ով չի գիտակցում այս իրողությունը՝ հավանաբար կարող է զանազան պետություններում ղեկավար պաշտոներ վարել, բայց ոչ երբեք՝ հայկական պետությունում:
Չկա առանձնաբար հայկական Սփյուռք, հայրենաբնակ ժողովուրդ, կա մեկ ամբողջականություն՝ հայ ազգ, որն ունի, պետք է ունենա նույն օրակարգերը, նույն հոգսերը եւ պատասխանատու լինի մեր ընդհանուր ճակատագրի համար:
Որեւէ անվան տակ, որեւէ կերպ ազգը պառակտելու փորձերը դատապարտելի եւ անընդունելի են մեզ համար: Բոլոր այն բարբաջանքները, թե Ցեղասպանության հարցը սփյուռքահայությանն է միայն, բոլոր փորձերը՝ Սփյուռքն առանձնաբար կազմակերպելու կամ Սփյուռքը պիտակավորելու, նույնպես ծառայում են պառակտման նպատակին:
Ժամանակն է խորհել եւ, այլ ժողովուրդների ու պետությունների փորձը նկատի ունենալով, գտնել ուղիներ` ՀՀ ընդլայնված Ազգային Ժողովում սփյուռքահայությանը հատուկ տեղեր վերապահելու. ներպետական հարցերում նրանք կունենան խորհրդակցական ձայնի, իսկ համահայկական օրակարգերում` վճռական ձայնի իրավունք: Ազգի միասնությունը նաեւ արտահայտված պետք է լինի պետական կազմակերպվածությամբ:
Ազգի պառակտմանն են ծառայում նաեւ կեղծ օրակարգերը, որոնք ժամանակ առ ժամանակ հրապարակ են նետվում, օրինակ` պետական եւ ազգային շահերի տարբերության ու հակադրության մասին իբրեւ թե քննարկումները:
Չկա «պետական շահ», «ազգային շահ» հասկացությունների միջեւ հակադրություն, կա ազգային պետականություն, որն ազգի հարատեւության, անվտանգության, զարգացման երաշխավորն է, եւ՝ կա ազգ, որի համար պետականությունը, նրա պահպանումը, անվտանգությունն ու կենսունակության ապահովումն իր հավաքական եւ ընդհանուր իղձերի իրականացման համար, հիմնական միջոց է: Ազգի կազմակերպվածության գերագույն ձեւը պետականությունն է: Առանց պետականության՝ ազգային իղձերի իրականացումը ցնորք է, պետականությունը միջոց է, որ չի կարելի առանձնացնել հիմնական նպատակից:

– Հիմա` մեր, մեր ներքին քաղաքական իրականությունների ու Դաշնակցության մասին խոսենք:

– Եթե մի քիչ խորանանք ներքին քարոզչական իրականության մեջ, կթվա, թե քաղաքական ուժերն ավելի շատ մտահոգ են, թե Դաշնակցությունն ինչ պետք է անի եւ ինչը ճիշտ չի անում: Ոչ մի խոսք, այն մասին, թե ինչ կարծում են Դաշնակցությունը պետք է անի, իրեն՞ք ինչու չեն անում. մեր դեմ հակաքարոզչություն է աշխատում. իբր՝ մեր ընդդիմադիր պահվածքը շինծու խաղ է, որ խաղում ենք՝ համաձայնեցված նախագահ Սերժ Սարգսյանի հետ: Հետաքրքիրն այն է, որ այս քարոզչությանը հետամուտ են թե’ իշխանությունները եւ թե’ ՀՀՇ-ական ընդդիմությունը: Երկուսն էլ մտահոգ են, երկուսն էլ չեն ցանկանում թույլ տալ իրենցով ձեւավորված երկու բեւեռներից դուրս որեւէ ինքնուրույն ուժ կայանա: Նրանք փորձում են իրենցով ղեկավարելի պահել ամբողջ քաղաքական դաշտը: Եթե չի հաջողվում, փորձում են քարոզչական այնպիսի մթնոլորտ ստեղծել, որ մյուսներն ակամա անեն այն, ինչ իրենք են ուզում, այլապես կպիտակավորվեն: Այսօր, երբ ապրում ենք քարոզչության ահաբեկչության մթնոլորտում, երբ իրականությունները խեղաթյուրված են ներկայացվում մեր ժողովրդին, հասարակությունն այս ժխորի մեջ դժվար է կողմնորոշվում: Մենք պետք է շարունակենք մնալ ինքնավստահ, ինքնուրույն, հաստատակամ: Մեր ուղին ճիշտ է, արդար է, մենք հաղթելու ենք:

– Դաշնակցությանը մեղադրում են, որ իր ամբողջ ուժով չի հարվածում, չի պայքարում իշխանափոխության համար:

– Իհարկե, այստեղ խոսքը մեթոդների մասին է եւ երբեք՝ էության: Բայց, այդուամենայնիվ, ճիշտ են ասում, որովհետեւ մենք պատասխանատու կուսակցություն ենք եւ երբեք չենք աշխատելու օտարի համար: Մեր պայքարից պետք է շահի մեր երկիրն ու ժողովուրդը, մեր գաղափարական շարժումը: Պատասխանատու ուժը պետք է հաշվարկված պայքարի դուրս գա, հարվածներիդ թափը չպետք է գերազանցի քո իրական հնարավորություններին եւ պետք է ինքնուրույն ուժի վրա հիմնված լինի, այլապես այդ պայքարը կվերածվի արկածախնդրության, կմնաս կես ճամփին կամ վատը կփոխարինես ավելի վատով:
Մենք պայքարում ենք ավելի լավ Հայաստանի համար: Ամենօրյա աշխատանքով մեր ծրագրերի շուրջ մենք պետք է համախմբենք գիտակից ժողովուրդ եւ ապահովենք ամենքիս հաջողությունը, որ լինելու է իրապես հաջողություն եւ տեւական հաջողություն: Ապա թե ոչ՝ ընդդեմի ու հակադրության ֆոնի վրա, ատելությամբ կուրացած ամբոխի վրա հիմնված ուժը, որ չգիտի՝ ինչի համար, որ ծրագրի համար է դուրս եկել հրապարակ, միայն ժամանակավոր հաջողություն կարող է ունենալ` իրականում, սակայն, հեռացնելով վերջնական հաղթանակի օրը:

– Ծրագրվա՞ծ են հետագա աշխատանքները:

Մենք արդեն հրատարակել ենք Դաշնակցության նորացված պլատֆորմը, որի շուրջ պետք է համախմբենք մեր ժողովրդին եւ քայլենք առաջ` քաջ գիտակցելով, թե ուր ենք գնում:
Մենք հետամուտ ենք լինելու մեր երկրում սոցիալական արդարության հաստատման գործին, որովհետեւ ազգային հարցեր ունեցող որեւէ ժողովրդի համար սոցիալական արդարության հաստատումն անխուսափելի անհրաժեշտություն է ազգային-պետական շահերը պաշտպանելու, ինքնիշխան պետություն լինելու ճանապարհին:
Մենք հետամուտ ենք լինելու, որ Հայաստան երկրում բարոյահոգեբանական առողջ մթնոլորտ ստեղծվի, համերաշխություն, ներքին կայունություն տիրի: Որ մեկս մյուսին իբրեւ եղբոր ու ազգակցի նայենք, որ օրենքի առաջ բոլորը հավասար լինեն, որ բացառվի ամենաթողությունն ու զոռբայությունը:
Մենք հետամուտ ենք լինելու, որ արարելու, ստեղծելու, մեր ինքնատիպ մշակույթը լիարժեք զարգացնելու հնարավորություն ունենա յուրաքանչյուր անհատ եւ հայ հավաքականությունը՝ իր ամբողջության մեջ: Որ երիտասարդը վստահի իր երկրին, ապագա ու հեռանկար տեսնի, որ տարեցը հարգանք ու անդորր գտնի: Որ բարեկեցիկ դառնա ամեն մի ընտանիք:
Միայն այդպես, միայն այդ ճանապարհով մենք կկարողանանք դիմակայել արտաքին ճնշումներին եւ ազգային միասնական ճակատ ձեւավորել ու պաշտպանել մեր անկախ պետության ինքնուրույնությունը եւ մեր ժողովրդի իրավունքները:
Հիմնական լուծումներ են պետք: Դաշնակցությունը գնում է հիմնական լուծումների:

– Շնորհակալություն:

Leave a Comment