Մեզ համար իշխանության մեջ լինելն ավելի շատ նշանակել է տանջանք, չարչարանք, պատասխանատվություն
Posted on April 27, 2009, by admin, under Հարցազրույցներ.
«Շանթ» հեռուստաընկերության «Հեռանկար» ծրագրի հյուրն է ՀՅԴ Բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանը
– Պարոն Մարգարյան, քաղաքական կոալիցիայից դուրս գալու մասին ՀՅԴ Գերագույն մարմնի հայտարարությունն ավարտվում է իր արդեն նախկին գործընկերներին ուղղված բարեմաղթանքներուվ: Դուք իրո՞ք այդ տրամադրվածությամբ եք բաժանվում կոալիցիայից:
– Այո, որովհետեւ ինչ նպատակով մենք մաս կազմեցինք կոալիցիային, նույն նպատակով էլ այսօր բաժանվում ենք: Մենք այժմ փորձում ենք պատճառ հանդիսանալ, որ կանխվեն սխալները: Դրա համար էլ ուզում ենք, որ նրանք հաջողեն եւ ոչ թե ձախողեն: Հետեւաբար` բարեմաղթանքը ի շահ հայ ժողովրդի եւ Հայաստանի` շատ էլ տեղին է:
– Կոալիցիայի ներսում, փաստորեն, այդ սխալը կանխել ձեզ չհաջողվեց: Հարց է առաջանում` փորձե՞լ եք արդյոք այդ անել:
– Իհարկե փորձել ենք: Պետք է ասեմ, որ շատ բաներ մեզ հաջողվել է: Դեռ ավելին` մինչեւ մեկ ամիս սրանից առաջ, այդ աշխատանքը կարելի էր արդյունավետ համարել: Վերջերս, ոչ մեր կամքով, իհարկե, դեպքերն այլ ընթացք ստացան, եւ համբերության բաժակը վերջապնականապես լցվեց ապրիլի 23-ին` Հայաստանի եւ Թուրքիայի արտգործնախարարությունների համատեղ հայտարարության հրապարակումից հետո:
-Այդ հայտարարության մասին լուրն ստանալուց կարճ ժամանակ անց խոսակցություններ սկսեցին պտտվել, թե Դաշնակցությունը որոշել է լքել կոալիցիան: խոսվում էր նաեւ, որ վերջնական որոշում կկայացվի հանրապետության նախագահի հետ հանդիպելուց հետո միայն: Կայացա՞վ այդ հանդիպումը եւ ի՞նչ մթնոլորտում:
– Այո, հանդիպումը կայացավ: Մենք որոշումը կայացրել ենք ապրիլի 23-ի առավոտյան: Քաղաքական էթիկան, սակայն, պահանջում էր, որ մենք այդ որոշման մասին նախ հայտնեինք իրեն` նախաագհին, իսկ այնուհետեւ հանրությանը: Այդպես էլ վարվեցինք: Ապրիլի 25-ին հանդիպեցինք նախագահին, փոխանցեցինք մեր որոշումը, ներկայացրեցինք պատճառները, դրդապատճառը, ինչպես նաեւ նրան բացատրեցինք մեր հետագա քաղաքական կեցվածքը` այն, որ մենք լինելու ենք դրական դիրքերում, պայքարելու ենք, որպեսզի կանխվի իրադարձությունների այս ընթացքը եւ միեւնույն ժամանակ ոչին չենք խնայելու հայ ժողովրդի ու Հայաստանի համար:
Ինչ վերաբերում է մթնոլորտին, կարելի է ասել` թե այս մեկ տարվա մեջ դա երեւի մեր ամենաջերմ հանդիպումն է եղել: Նախագահը, հարգալից վերաբերմունք հայտնելով մեր որոշմանը, միեւնույն ժամանակ ասաց, թե ինքը վստահ է, որ այդ որոշումը կայացվել է լուրջ քննարկման արդյունքում, ուստի եւ ինքը չի փորձի համոզել մեզ, որ դուրս չգանք կոալիցիայից: Նա նաեւ հույս հայտնեց, որ մի շարք հարցերում, որոնք վերաբերում են հայ ժողովրդին եւ պետականությանը, մենք կկարողանանք համագործակցել:
– Դաշնակցությունը համոզա՞ծ է, որ կոալիցիոն գործընկերները սխալ ճանապարհով են գնում:
– Ապրիլ ամսից սկսած` Թուրքիան սկսեց խոսել այլ շեշտադրումով: Կարծրություն նկատվեց Թուրքիայի դիրքորոշումներում, եւ նույնիսկ նոր նախապայմաններ ի հայտ եկան: Սկզբում դրանց կոշտությամբ սկսեց հակադարձել նաեւ Երեւանը, բայց, Օբամայի` Թուրքիա ժամանելու հետ իրավիճակը կարծես փոխվեց: Օբաման գրեթե բաց տեքստով հայտարարեց, որ հայոց ցեղասպանության հարցը քննարկման առարկա է: Որքան էլ մեզ համար զարմանալի էր, Հայաստանի իշխանությունները համարժեք հակազդեցություն չցուցաբերվեց: Դրանից հետո մենք անընդհատ երկխոսության մեջ էինք երկրի բարձրագույն իշխանությունների հետ, փորձում էինք մեր տեսակետներով շտկել իրավիճակը: Պետք է ասեմ, որ մեր առաջարկներից շատերն էլ ընդունվում էին, բայց եկավ ապրիլի 23-ը, եւ պարզվեց, որ Հայաստանի եւ Թուրքիայի արտգործնախարարությունները հանդես են եկել համատեղ հայտարարությամբ, որից մենք ընդհանրապես տեղյակ չենք եղել: Հարցն այդ հայտարարությունը չէ, այն այնքան էլ վատ բան չի պարունակում իր մեջ, հարցն այն է, որ այդ քայլով փորձ արվեց Հայոց ցեղասպանության հարցը իբրեւ մանրադրամ օգտագործել Հայաստան-Թուրքիա, Հայաստան-ԱՄՆ հարաբերությունների շտկման համար: Սա էր, որ մեզ համար անընդունելի էր, սա էր որ վիրավորական էր, սա էր, որ ստիպեց ընդվզել: Ամենքին էլ պարզ է, որ այս իրադարձությունից շահեց Թուրքիան, շահեց Ամերիկան, եւ չկա մեկը, որ ասի, թե ի՞նչ շահեց Հայաստանը:
– Թույլ տվեք մի ճշտում մտցնել: Նման հայտարարության նախապատրաստման մասին դուք տեղեկացված եղե՞լ եք:
-Ոչ: Մեզ հստակ ասվել էր, որ մինչեւ ապրիլի վերջը որեւէ հայտարարություն չի լինի:
-Իսկ կոալիցիոն գործընկերնե՞րը: Նրանք, կարծես, հակառակն են պնդում:
– Թե կոալիցիոն գործընկերներից ովքեր են իմացել, իսկ ովքեր չեն իմացել, ես չեմ կարող ասել: Ես միայն գիտեմ, որ մենք չենք իմացել: Նրանց որոշ պնդումներին էլ նշանակություն չեմ տալիս, քանի որ դա էական չէ: Նրանցից որոշները կարող են նույնիսկ տեղյակ չլինելով համաձայնություն տալ այս ամենին: Հետեւելով ՀՀ նախագահի վերջին ելույթներին, կարող ենք ասել, որ հենց իրենք էլ տեղեկացված չեն եղել: Ես մի մեջբերում անեմ ՙRussia today՚ հեռուստատեսությանը ապրիլի 24-ին մեր նախագահի տված հարցազրույցից. ՙԹուրքիայի վարչապետի վերջին հայտարարությունը, թե հայ-թուրքական հարաբերությունները կարող են կարգավորվել, եթե Հայաստանի Հանրապետությունը զիջումների գնա Լեռնային Ղարաբաղի հարցի կարգավորման գործընթացում, մենք գնահատում ենք որպես հետընթաց ձեռք բերված պայմանավորվածություններից եւ նախապայմանների առաջադրում՚: Մինչդեռ ապրիլի 23-ի համատեղ հայտարարության մեջ ասվում է, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների առաջընթացի համար բոլոր հիմքերը կան: Սա թույլ է տալիս մտածելու, որ մեր այլ գործընկերներ նույնպես, վերջին պահին են իմացել այս հայտարարության մասին, եւ իմանալ-չիմանալու այս շփոթը հենց դրանից է գալիս:
– Պարոն Մարգարյան, երբ հանրապետության նախագահը Անվտագության խորհրդի նիստում ասում է, որ ոչ ցեղասպանության, ոչ էլ Լեռնային Ղարաբաղի հարցի կարգավորման խնդիրները կապ չունեն հայ-թուրքական հարաբերությունների շուրջ տարվող բանակցությունների հետ, դա ձեզ վստահություն չի՞ ներշնչում:
– Ես շատ ուրախ կլինեմ, ես շատ ցանկանում եմ, որ նախագահի ասածը իրականություն լինի: Տա Աստված, որ հենց այդպես էլ լինի: Բոլորովին վերջերս ՙWall street Journal՚ թերթի լրագրողի այն հարցին, թե կարո՞ղ է թուրքական կողմը ցեղասպանության խնդրով պատմաբանների հանձնաժողով ստեղծելու հարց բարձրացնել, Սերժ Սարգսյանը պատասխանում է. ՙՄենք չենք կարող Թուրքիային արգելել առաջարկել մի հարցի քննարկում, այնպես, ինչպես Թուրքիան չի կարող մեզ արգելել, բայց մի բան հստակ է` ցեղասպանություն եղել է եւ կասկած չկա այդ մասին՚: Ի՞նչ է ստացվում: Հայկական կողմը վստահ է որ ցեղասպանություն եղել է, իսկ թուրքական կողմն էլ վստահ է որ ցեղասպանություն չի եղել: Սա նշանակում է, որ հարցը կարելի է բարձրացնել: Իսկ եթե ցեղասպանության հարցը կարելի է բարձրացնել, ուրեմն կարելի է նաեւ քննարկման նյութ դարձնել: Հենց սրան է, որ մենք դեմ ենք: Նման հակասություններն այնքան շատ են ու բազմապիսի, որ արդեն լուրջ վտանգ են պարունակում: Գայթակղվելով ինչ-ինչ երկրորդական բաներով, տրվելով անկարեւոր խնդիրների, մենք, փաստորեն, սակարկության նյութ ենք դարձնում հիմնական հարցը: Ճիշտն ասած` մենք կոալիցիայից ցավով ենք բաժանվում: Ասում եմ ցավով, որովհետեւ կոալիցիային մաս ենք կազմել, որպեսզի կանխենք նման սխալները, բայց տեսնում ենք, որ դա մեզ վերջին գոնե մեկ ամսում չի հաջողվում, եւ մենք ակամա ձախողել ենք:
– Պարոն Մարգարյան, Դուք ասացիք արդեն, որ կոալիցիայից դուրս գալու հիմնական դրդապատճառը հայ-թուրքական համատեղ հայտարարությունն է: Կա՞ն արդյոք այլ խնդիրներ, որոնցում ՀՅԴ-ն ներքին լուրջ տարաձայնություններ ուներ գործընկերների հետ, եւ որոնք նույնպես կարող էին պատճառ հանդիսանալ նման որոշում կայացնելու համար:
– Շատ պատճառներ կան, որով մենք տարբերվում ենք այս իշխանություններից, մասնավորապես հայ-թուրքական հարաբերությունների հարցով, եւ դա կարծեմ շատերի համար է պարզ: Այս առումով կարելի է առանձնացնել նաեւ հայ-թուրքական նոր-նոր ձեւավորվող պայմանագիրը, որի նախնական տարբերակին մենք ծանոթ ենք, եւ որոշ հարցերի վերաբերյալ ունենք առարկություն: Այս հարցի առնչությամբ մենք խոսել ենք նախագահի հետ եւ հույս ենք փայփայում, որ մեր տեսակետները հաշվի կառնվեն եւ պայմանագրի նախնական տարբերակը կփոխվի: Երկրի ղեկավարման գործում, մենք դա երբեք չենք թաքցրել, ունեցել ենք հստակ արտահայտված տարաձայնություններ թե սոցիալական, թե տնտեսական եւ թե կադրային քաղաքականության բազմաթիվ խնդիրների շուրջ: Դեռ ավելին` չենք լռել, միշտ էլ բարձրաձայնել ենք այդ մասին: Ոչ ոք ավելի արմատական քննադատության չի ենթարկել իշխանություններին, որքան մենք, քանի որ մենք դա արել ենք որպես բոլորից էությամբ տարբեր սոցիալիստական կուսակցություն: Իսկ ուրիշները կատարել են` ելնելով լիբերալ դիրքերից, այսինքն նրանք նույն են: Մենք դեռ կկարողանայինք այս աշխատանքը շարունակել կոալիցիայի ներսում, տանել, կլլել իշխանության սխալները, ընթացքում կփորձեինք շտկել դրանք, եթե հայ-թուրքական հարաբերությունների հետ կապված հարցերում կարողանայինք դերակատար լինել եւ թույլ չտալ, որ գոնե այդ ճակատում սխալ քայլեր կատարվեն:
– Կարծիք կա, որ դուք դրսից եղած ճնշման տակ եք ընդունել այս որոշումը:
– Հայտարարությունը եղել է ապրիլի 23-ի գիշերը ժամը 01:15-ին, իսկ մենք որոշում ենք կայացրել նույն օրն առավոտյան ժամը 10:00-ին: Եթե հաշվի առնենք, որ աշխարհի տարբեր երկրներ տարբեր ժամային գոտիներում են գտնվում, ճնշումների մասին խոսելն ավելորդ է դառնում: Այս հարցի քննարկման համար, մեր ժողովն ընդամենը տասը րոպե է տեւել, այն դեպքում, երբ կոալիցիայի մեջ մտնելու որոշում կայացնելու համար Դաշնակցությանը օրեր ու շաբաթներ են պահանջվել: Այսինքն` իրավիճակն այնքան պարզ էր ու հստակ, որ նույնիսկ առարկություններ չեն եղել:
– Պարոն Մարգարյան, այնուամենայնիվ ընդունեք, որ այնքան էլ հեշտ չէ իշխանությունից անմիջապես անցում կատարել ընդդիմություն: Անսովորության զգացում չկա՞ արդյոք:
– Իհարկե կա, եւ մենք հարմարվելու, ադապտացվելու խնդիր ունենք: Դաշնակցության նկարագրին համապատասխանում է ընդդիմադիր լինելը, մյուսն էր անբնական: Իշխանություն լինես, թե ընդդիմություն, սա չէ կարեւորը, կարեւորը, որ երկիրն ու ժողովուրդը քեզ համար մնան որպես հիմնական արժեք: Կարեւորը, որ քո գործով հարազատ մնաս քո հայտարարած սկզբունքներին ու որոշումներին:
– Դուք համարո՞ւմ եք, որ Հայաստանի իշխանությունները բարդ իրավիճակում են հայտնվել:
– Կարող եմ ասել, որ կասեցնելով մեր մասնակցությունը կոալիցիային, մենք փորձում ենք զգաստության կոչ անել իշխանությանը, սթափեցնել նրանց, որ վերադառնան իրենց սկզբնական դիրքորոշմանը: Հույս ունենք այս քայլով նաեւ հասկացնել, որ իրենց ընթացքը սխալ է եւ պետք է հետ կանգնել: Մեր նպատակը սխալը սրբագրելն է, նոր սխալներից հեռու պահելն է: Թող տպավորություն չստեղծվի, որ մենք կոալիցիան լքել ենք նրանց համար դժվար պահին: Մենք նրանց հետ չենք թշնամացել, մենք այսօրէլ պատրաստ ենք օգտակար լինել նրանց, եթե, իհարկե, նրանք փորձեն սրբագրել սխալները, վերադառնալ սկզբնական դիրքորոշմանը, որ կար հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման հարցում:
– Պարոն Մարգարյան, ճակատագրի հեգնանք է կարծես: Ընդդիմության դաշտում դուք հայտնվում եք նրանց կողքին, ում համար ընդդիմություն էիք ժամանակին:
– Ցավալի է իհարկե, բայց ի՞նչ կարող ենք անել: Մենք շարունակելու ենք մեր սկզբունքային մոտեցումը: Մենք ընդդիմությանն էլ ընդդիմություն ենք լինելու, հայտարարված առճակատվող ընդդիմությանը, որն ՙամեն գնով՚ իշխանափոխությունն իր ամենօրյա նպատակն է դարձրել: Սա չի նշանակում, որ մենք դեմ ենք իշխանափոխությանը: Սակայն մենք կողմ ենք այն իշխանափոխությանը, որն հիմնված է հասարակության պահանջի, մեր կազմակերպության կարողականության եւ անհրաժեշտության վրա: Այսօրվա դրությամբ մենք գնում ենք իշխանափոխության հաջորդ ընտրություններով: Ասվածից չպետք է ենթադրել, որ մենք այլ տիպի իշխանափոխության չենք գնա, եթե դրա անհրաժեշտությունը լինի: Բայց դա մեզ համար երբեք ինքնանպատակ չի կարող լինել, ինչպես որ ինքնանպատակ չի եղել իշխանության մաս կազմելը:
– Կարելի՞ է ասել, որ դուք մի տեսակ անվտանգ ընդդիմություն եք:
– Չսխալվեք: Մենք լուրջ ընդդիմություն ենք, ծանրակշիռ ընդդիմություն ենք: Չենք դիմելու էժան ամբոխավարության: Մենք քննադատելու ենք եւ այդ քննադատության կողքին առաջարկելու ենք լուծումներ: Մենք նոր մշակույթ պետք է բերենք հայ քաղաքական դաշտ, որ վերջապես պարզ լինի ամենքին, որ ընդդիմության գործը միայն հայհոյելը, ներքին թշնամություն քարոզելը չէ, որ ընդդիմության գործը իշխանությանը լիարժեքորեն հակակշռելն է եւ վերահսկելը:
-Դուք արդեն հայտարարել եք «Ժառանգության» հետ համագործակցելու մասին, ճի՞շտ է:
– Համագործակցելը շատ ավելի գործնական հասկացություն է, որի համար փաստեր առայժմ չունենք :
– Պարոն Մարգարյան, ի՞նչ ընթացակարգ է գործելու: ՀՅԴ հայտարարությանն արդեն հետեւել են մի քանի հրաժարականներ: Մասնավորապես մեզ հայտնի է, որ հրաժարական են ներկայացրել Արագածոտնի մարզպետը, ԱԺ ղեկավար կազմում ընդգրկված դաշնակցական գործիչները:
– Բոլորն էլ հրաժարական կտան, եւ այս պահին, կարծեմ, հարցն ամբողջովին փակված է:
– Թույլ տվեք նկատել, որ շոշափելի բանից եք հրաժարվում. սկուտեղ, կերակրատաշտ, ինչպես սիրում են գրել ընդդիմադիր թերթերը:
– Առավել շոշափելին մեր սկզբունքներն են, բաց ճակատով մեր երեխաների աչքերին նայելը, շրջապատի հետ հարաբերվելը: Այս ամենը, հավատացեք, առավել շոշափելի է, քան լծակը:Իշխանության մեջ լինելը, թող չթվա, թե հեշտ բան է: Այնպիսի իրավիճակ է, որ դրսից ուրիշի աչքն ես հանում, իսկ ներսից` քո: Մասնավորապես Դաշնակցությունը երբեք չի տիրապետել այն կարեւորագույն լծակները, որ առաջնահերթ նկատվի խոսել սկուտեղի ու կերակրատաշտի մասին: Մեզ համար իշխանության մեջ լինելն ավելի շատ նշանակել է տանջանք, չարչարանք, պատասխանատվություն: Վերջապես դա մեզ համար եղել է ներքին խնդիր` փորձել ենք մեր ընկերներին անընդհատ ուղղության մեջ պահել, փորձել ենք հասկանալ նախարարին եւ մեր ուղղությանը նրա համապատասխանության հարցերը: Մի խոսքով` դա եղել է ներքին խնդիր, բառիս բուն իմաստով, մինչդեռ շատերն այդ հարցին նայում են ու դիմացինին չափում միայն իրենց արշինով:
– Եվ իմ վերջին հարցը: Բիզնեսները նունպես հետ կվերադարձվե՞ն, բիզնեսներ, որոնք հայտնվել են Դաշնակցության ձեռքին` իշխանության մեջ գտնվելու շնորհիվ:
– Մենք նման բիզնեսներ չենք ունեցել եւ, չգիտեմ` ասեմ դժբախտաբար, թե` բարեբախտաբար, այսօր նման խնդիր չունենք: Կարո՞ղ եք նշել մի բիզնես, որ դաշնակցության ձեռքում է եւ կամ մի օլիգարխի անուն, որ դաշնակցական է: Կան ընկերներ, որոնք ունեն իրենց բիզնեսը եւ համեմատորեն որոշ չափով էլ հաջողությունների են հասել: Բայց դա Դաշնակցության հետ առնչվում է այնքանով միայն, որ նրանք դաշնակցական են:
