Կան հիմքեր առանց ցնցումների զարգանալու
Posted on April 4, 2018, by admin, under Հարցազրույցներ, Տեսաերիզներ.
Սերժ Սարգսյանի համար 3-րդ անգամ ընտրվելու միակ լուծումը Սահմանադրության այսպիսի փոփոխությունը չէր: Նա կարող էր այլ երկրների օրինակով 3-րդ անգամ ընտրվելու արգելքը վերացնել:
Tert.am-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց ՀՅԴ Բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանը: Վերջինս հարց հնչեցրեց՝ ինչո՞ւ պետք է Ս. Սարգսյանը փոխեր Սահմանադրությունն այնպես, որ դատական համակարգը իր ձեռքից դուրս գար, որ ընտրական մեքենան իր 100 տոկոսանոց վերահսկողությունից դուրս գար, քաղաքական ուժերի դերակատարությունը մեծացներ, խորհրդարանում դժվարացներ անգամ պարզ մեծամասնության համար հիմնական օրենքները անցկացնելը: Մարգարյանի խոսքով՝ նա կարող էր տարբեր փոփոխությունների դիմել, եթե 3-րդ ժամկետով պաշտոնավարելու նպատակն իր համար միակն էր:
– Ապրիլին ամբողջապես ուժի մեջ կմտնի նոր Սահմանադրությունը, որի ընդունման ակունքներում կանգնած է Դաշնակցությունը:
Ի՞նչ է մնացել Ձեր պատկերացրած խորհրդարանական կառավարման երկիր դառնալու համար, որտեղ իշխանությանը հակակշիռ կա, որտեղ ընդդիմությունը լծակներ ունի:
– Շատ բան: Ժամանակը, անշուշտ, դերակատար է: Դրա համար հարկավոր է բոլոր քաղաքական ուժերի հասունությունը, Սահմանադրությունը ճիշտ յուրացնելը, հանրության ընտելացումը: Այն դատավորը, որն այսօր ընտրվել է, պետք է գիտակցի, որ իր գոյությունն այդ պաշտոնում այլևս իշխող ուժի քմահաճույքով պայմանավորված չէ, որ ինքն այսուհետ ազատ է այդ կախվածությունից: Դատավորը պետք է հավատա իր անկախությանը, որ այդ հավատը ներշնչի ժողովրդին՝ վստահեցնելով, որ դատարանն անկախ է, քաղաքական պատվեր չի կատարում: Օրենքն այդպիսին է, բայց համապատասխան մշակույթն է, որ պետք է ձևավորվի, ինչի շնորհիվ մարդիկ կհավատան փոփոխությանը:
– Ի՞նչն է խանգարում այդ մշակույթի ձևավորմանը:
– Կարելի է ենթադրել, թե ինչն է խանգարում: Խանգարում է իշխող ուժը, որը չի ուզում, որ այդ փոփոխություններն արագ լինեն, ընդդիմությունը, որը չի ուզում խոստովանել, որ այս Սահմանադրությունը լավն է, որովհետև դրա ընդունմանը դեմ է եղել: Ամենաշահագրգիռը Դաշնակցությունն է, որը թե՛ կողմ է եղել Սահմանադրության ընդունմանը, թե՛ տրամադրված չէ հինը նոր ձևի մեջ պահպանելուն: Մենք իսկապես ուզում ենք, որ նոր Սահմանադրությունը գործի սահմանադրական տառին ու ոգուն համապատասխան: Այս գործընթացը դեռ միս ու արյուն պետք է ստանա: Դրա համար պետք է ջանք չխնայենք:
– Այն նպատակները, որոնք հետապնդվում էին գործող Սահմանադրության ընդունմամբ, օրակարգո՞ւմ են: Շատերի կարծիքով՝ դրանք մոռացվել են և ներկայումս ծառայեցվում են իշխանությունների վերարտադրության օգտին:
– Մի շարք մարդիկ փորձում են ներկայացնել, որ ոչինչ չի փոխվել, որ ամեն ինչ նույնն է, որովհետև դա իրենց ձեռնտու է: Իրականության մեջ շատ բան է փոխվել: Ես խոսեցի դատական համակարգի մասին: Օրինակ՝ դատավորի նշանակման կամ նրա ազատման հետևում այլևս Գործադիրը չէ կանգնած: Սա մեծ փոփոխություն է, բայց նրանց համար ձեռնտու չէ խոստովանել, որ փոխվել է, որ հույս կա դեպի լավը: Որոշների համար այդ հույսը վտանգավոր է, որովհետև իրենց պայքարի փիլիսոփայությունը փլուզվում է: Քաղաքական ուժերը երկու տեսակի են լինում՝ մեկը, որ ուզում է բարեփոխումներով երկիրը զարգացման տանել, մյուսը նրանք են, ովքեր անհապաղ իշխանափոխություն են ուզում, որ այդ ալիքի վրայով իշխանություն ձեռք բերեն: Չկա այնպիսի ուժ, որ ունենա այնքան ժողովրդականություն, որ իր իշխանության պահպանման գործը ապահով տեսնի: Եթե չունես ժողովրդականություն, որպեսզի ապահովես իշխանության շարունակականությունը, դիմում ես այլ միջոցների՝ ուժի, խարդախության, բռնության, ճնշման, որ երկարաձգես իշխանությունդ: Կարծում եմ՝ այս երկրում կան հիմքեր արագ ու առանց ցնցումների զարգանալու:
– Դուք մտավախություն չունե՞ք, որ ՀՀԿ-ն այս Սահմանադրությունը կիրառում է իր վերարտադրության համար. չէ՞որ իրենց են վերապահված մի շարք հնարավորություններ, իրենց է վերապահված վարչապետի թեկնածու առաջադրելու հնարավորությունը:
– Ոչ, չունեմ: Եթե մի ուժ մեծամասնություն է, դա չի կարելի համարել ողբերգություն: Վերջիվերջո ընտրությունն է, որ պետք է ճակատագրական լինի այս երկրում: Հիմա կասեն, թե ընտրություններն արդարացի չեն: Քաղաքական ուժերն են, որ պետք է պարտադրեն արդար ընտրություններ: Ինչքան շատ քաղաքական ուժեր կայանան, այնքան երաշխավորված կլինի արդար ընտրությունների անցկացումը: Մենք ամեն ինչ պետք է անենք ժողովրդին քաղաքականորեն կազմակերպելու, որ հաջորդ ընտրությունները շատ ավելի արդար լինեն, որ հաջորդ ընտրություններում ժողովրդի տրամադրությունը քվեի տեսքով արձանագրվի: Չնայած գիտեմ, որ այդ ժամանակ էլ կլինեն ուժեր, որոնք կասեն, որ ընտրությունները արդար չեն եղել: Մենք դեռ հեռու ենք արդար ընտրություններից: Մոտեցումները պետք է փոխվեն, քաղաքական ուժերը պետք է գիտակցեն՝ եթե ՀՀԿ-ն 61 տոկոս ձայն չհավաքեր, ապա ո՞վ 51 տոկոս ձայն կհավաքեր:
– Չկա՞ նման ուժ:
– Կարծում եմ՝ չկա: Նույնիսկ ՀՀԿ-ն այդպիսին չէ, եթե պետական ուժին, լծակին չի տիրապետում: Քաղաքական ուժերի նպատակը պետք է լինի ոչ թե ընտրությունները կեղծված հայտարարելը, այլ իրական կազմակերպական գործ անելը, ժողովրդի մեջ թափանցելը, ժողովրդին կազմակերպելը:
– ՀՀԿ-ականներն առայժմ վարչապետի հնարավոր մեկ թեկնածուի անուն են տալիս՝ Սերժ Սարգսյանը: Ընդդիմությունն էլ հիշեցնում է, որ ժամանակին նախազգուշացնում էր, որ նոր Սահմանադրության ընդունմամբ հնարավորություն է տրվում Ս. Սարգսյանին 3-րդ ժամկետով պաշտոնավարել: Այն ժամանակ ՀՅԴ-ի համար պարզ չէ՞ր, որ նման փոփոխություններով Սերժ Սարգսյանը նորից պաշտոնավարելու շանս է ստանում:
– Չեմ կարևորում նման զրույցները: Սերժ Սարգսյանի համար 3-րդ անգամ ընտրվելու միակ լուծումը Սահմանադրության այսպիսի փոփոխությունը չէր: Նա կարող էր այլ երկրների օրինակով արգելքը վերացնել: Ինչո՞ւ պետք է փոխեր Սահմանադրությունն այնպես, որ դատական համակարգը իր ձեռքից դուրս գար, որ ընտրական մեքենան իր 100 տոկոսանոց վերահսկողությունից դուրս գար, քաղաքական ուժերի դերակատարությունը մեծացներ, խորհրդարանում դժվարացներ անգամ պարզ մեծամասնության համար հիմնական օրենքներն անցկացնելը, ինչո՞ւ: Նա կարող էր տարբեր փոփոխությունների դիմել, եթե 3-րդ ժամկետով պաշտոնավարելու նպատակն իր համար միակն էր: Եթե մարդը խելք ունի, դատողություն ունի, պետք է հասկանա, որ ով ընտրություններին 51 տոկոս ձայն է հավաքել, հենց այդ ուժի լիդերն էլ դառնալու է վարչապետ: Այն օրը, երբ ՀՀԿ-ն արձանագրեց իր հաղթանակը՝ 51 տոկոս և ավելին, պարզ էր, որ այդ կուսակցության նախագահը պետք է դառնա վարչապետ: Հարցը լուծվեց այստեղ, ինքնաբերաբար, իսկ եթե այդպես չլիներ, ապա խնդիր կլիներ, կստացվեր, որ կուսակցությունը ղեկավարվում է մեկի կողմից, բայց մեկ ուրիշը դառնում է վարչապետ: Այսինքն՝ վարչապետը ենթակա կլիներ իր կուսակցության ղեկավարին, կունենայինք ստվերային իշխանություն: Անգելա Մերկելը որերորդ անգամ ընտրվում է Գերմանիայի կանցլեր, որովհետև իր կուսակցությունը կազմում է մեծամասնություն, բայց ինչո՞ւ Մերկելի մասին նույն բանը չենք ասում:
– Ինչպե՞ս եք քվեարկելու Սերժ Սարգսյանի թեկնածության օգտին:
– Այդ հարցը մեզ համար գրեթե լուծված է, որովհետև մենք բանականություն ունենք, մենք հասկանում ենք, որ ՀՀԿ-ը պետք է ներկայացներ Սերժ Սարգսյանի թեկնածությունը, եթե իր ղեկավարած կուսակցությունը ստացավ ձայների 51 տոկոսն ու ավելին: Էթիկայի նորմերից ելնելով, հարգելով կուսակցությանը՝ մենք սպասում ենք որոշմանը: Հավանական է, որ այդ որոշման արդյունքում որպես վարչապետի թեկնածու ներկայացվի հենց Սերժ Սարգսյանը, բայց մենք պարտավոր ենք սպասել: Ձևական մասն է մնացել: Մենք խնդիր չունենք, մենք այս տարիներին աշխատել ենք Սերժ Սարգսյանի հետ, խնդիր չկա: Մեզ համար իդեալական թեկնածուն կլիներ դաշնակցական թեկնածուն, բայց քանի որ նման հնարավորություն չկա, այդ մասին խոսելն ավելորդ է:
– Ասում եք, որ Ձեզ համար պարզ էր, որ ՀՀԿ-ի հաղթանակի դեպքում վարչապետի իրենց թեկնածուն կլինի Սերժ Սարգսյանը: Բայց նա 2014թ.-ին հայտարարել էր, որ չի հավակնում վարչապետի կամ նախագահի պաշտոնին, եթե Սահմանադրությունն ընդունվի։
– Նա խոսում էր իր հավակնությունների մասին: Այդտեղ էլ տրամաբանական բան կա: Եթե ՀՀԿ-ը չցանկանա, Սարգսյանի հավակնությունն ո՞ւմ է պետք: Խոսքը վերջիվերջո ՀՀԿ թեկնածուի մասին է: Իսկ Սերժ Սարգսյանն իր հավակնությունների մասին էր խոսում, ոչ թե իր կուսակցության:
– ՀՀԿ-ականները Սերժ Սարգսյանի վարչապետությունը պայմանավորում են ազգային ու պետական շահերով, ասում են, որ նրան այլընտրանք չկա:
– Ես չեմ կարծում, որ նրան այլընտրանք չկա, բայց այն, որ Սերժ Սարգսյանը կարող է այդ գործն անել, հավատում եմ: ՀՀԿ-ն իրավունք ունի իր թեկնածուին գովել, մեծարել, բայց իրավունք չունի ժողովրդին ասել, թե այս ժողովուրդն ավելի լավ մեկը չէր կարող ունենալ: Սերժ Սարգսյանը, ՀՀԿ-ի կարծիքով, լավագույն թեկնածուն է իրենց համար:
– Իսկ հանրության համար Սերժ Սարգսյանը լավագո՞ւյն թեկնածուն է:
– Ընտրություններ են տեղի ունեցել, ժողովուրդը գնացել, քվեարկել է, քվեարկել է ՀՀԿ-ի օգտին ու քաջ գիտակցել է, որ ՀՀԿ ղեկավարը Սերժ Սարգսյանն է: Այստեղ խաբեություն տեղի չի ունեցել: Կա՛մ ընտրության արդյունքներն ընդունում ենք, կա՛մ ոչ: Չենք վիճարկել ընտրության արդյունքները, ուրեմն վերջացած է հարցը:
– Նիկոլ Փաշինյանի ղեկավարած «Քաղաքացիական պայմանագիր»-ը հանրությանը կոչ է անում դուրս գալ փողոց և պայքարել Սերժ Սարգսյանի վարչապետության դեմ: Քանի՞ հոգի պետք է տեսնեք փողոցում, որ ականջալուր լինեք նրանց տեսակետին:
– Ցանկացած խմբի տեսակետ պետք է հաշվի առնել: Քանակը չէ, որ այդքան կարևոր է: Կարևոր է այլ հարց: Ես Նիկոլ Փաշինյանի ճիգն ու ջանքը բնական եմ համարում, դա արտառոց չէ, նա փորձում է ժողովրդին ակտիվացնել, փողոց դուրս բերել, բայց կա հարցի նաև մյուս կողմը: Եթե ժողովուրդը չի ակտիվանում, փողոց դուրս չի գալիս, ուրեմն դա բան է նշանակում չէ՞: Ժողովուրդն զգում է հարցերի էությունը, լավ հասկանում է երկրի դժվարությունները, տեսնում է այն ճիգը, որը գործադրվում է փոփոխություններ կատարելու համար, չի տեսնում կայացած որևէ այլընտրանքային ուժ, որ կարողանա փոխել այս ամենը, և հենց այս պատճառով է, որ փողոց դուրս չի գալիս: Բնական է, որ մի մասը դուրս կգա, բայց դա համընդհանուր չի լինի: Այն մասը, որը փողոց դուրս կգա, նրանց ձայնը լսելի պետք է դառնա, վերջապես դա էլ է մեր ժողովուրդը: Հնարավոր չէ, որ 21-րդ դարում մի երկրի մեջ այսքան փոփոխություն լինի ու փողոցը հանգիստ լինի, ուստի բնական է, որ ցույցեր պետք է լինեն, բողոքի արտահայտում պետք է լինի:
– Բայց ձեր որոշման վրա չի ազդի, այո՞:
– Այո՛, մեր որոշման վրա չի ազդի: Մենք պահի ազդեցությամբ չէ, որ որոշում ենք կայացրել, մենք մեր ռազմավարությունն ունենք:
– Պատգամավոր Էդմոն Մարուքյանը երեկ առաջարկում էր ընդդիմությանը որոշակի լծակներ տալ: ՀՅԴ-ն ընդդիմություն եղած ժամանակ բազմիցս խոսել է այս մասին, կողմնակից է եղել: Ի՞նչ կարծիք ունեք:
– Այսօր էլ ենք մենք կողմնակից, բայց ո՞ր լծակների մասին է խոսքը: Ընդդիմությանը պետք է տալ վերահսկման լծակներ, լծակներ, որտեղ ընդդիմությունն առաքելություն կունենա՝ կվերահսկի իշխող ուժին: Մենք վաղուց այս պահանջը ներկայացրել ենք՝ թե՛ որպես ընդդիմություն, թե՛ որպես իշխանություն, որովհետև մեզ համար չէ, որ ասել ենք: Ընդդիմությունը կդադարի լինել ընդդիմություն, եթե Գործադիրի մաս կազմի, բայց վերահսկման գործընթացին պետք է մասնակից լինի:
– Ձևավորվելիք կառավարության մեջ ՀՅԴ-ի մանդատները փոխվելո՞ւ են: Կա՞ն քննարկումներ:
– Սկզբնական քննարկումներ կան: Մեծ փոփոխություններ չեն ակնկալվում:
– Չկա՞ հավակնություն ընդլայնելու ՀՅԴ-ին տրված պորտֆելների թիվը:
– Մենք երբեք նման մոտեցում չենք ունեցել, չենք ասել՝ մենք այս կանենք, ի՞նչ կտաք մեզ: Նույնիսկ կամաչենք, եթե այդպես մտածենք: Բնական է, որ եթե գործին մասնակցում ես, ուրեմն պետք է իրական պատասխանատվություն էլ կրես: Այս առումով է, որ մենք պարտականություններ ենք ստանձնել: Դա մեզ պետք է պետական համակարգը ներսից ճանաչելու, խորքից իմանալու, դժվարությունների մասին ամբողջական պատկեր կազմելու համար: Դա քաղաքական, պետական գործ է, կուսակցությանը տրվող առավելություն չէ: Ամեն ինչ պայմանավորված է նաև կադրերով, հաջող կադրերով: Եթե չունենանք հաջող կադրեր, ամենալավ բանն էլ մեզ հրամցնեն՝ պետք է հրաժարվենք դրանից, որովհետև մեր նպատակն այն չէ, որ մի մարդ ունենանք այնտեղ: Պետք է ունենանք մեկը, ով իրապես լավ կկատարի այս գործը: Գուցե որոշները համարեն, որ չափազանցնում եմ, բայց ո՛չ, մենք շահ չունենք, որ այսինչ դաշնակցականը լինի նախարար կամ մարզպետ:
– Երրորդ փոխվարչապետի պաշտոնը ՀՅԴ-ին տալու հարցը չի՞ քննարկվել:
– Չենք քննարկել, նման թեմա չկա:
Մանրամասները՝ տեսանյութում:
