Մեր եւ Հանրապետականի համագործակցությունից շահեց երկիրը
Posted on February 12, 2017, by admin, under Ելույթներ, Հարցազրույցներ, Տեսաերիզներ.
Հանրային հեռուստաընկերության «Օրակարգից դուրս» հաղորդաշար»-ի հյուրն է ՀՅԴ Բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանը
(հաղորդաշարի սղագրությունն ամբողջությամբ)
Խորհրդարանական ընտրությունների ռեյտինգային ընտրակարգի առանձնահատկությունների, Դաշնակցության կորցրածի ու ձեռքբերածի մասին ենք այսօր զրուցելու:
Բարի երեկո, «Օրակարգից դուրս» Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն կուսակցության Բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանն է:
-Բարեւ Ձեզ պարոն Մարգարյան, ուրախ եմ մեր տաղավարում Ձեզ հյուրընկալելու համար:Պարոն Մարգարյան ի՞նչ վիճակ է ընտրություններին պատրաստվող Դաշնակցությունում:
-Բնականաբար, ինչպես բոլորը, մենք նույնպես եռուզեռի մեջ ենք, մենք էլ փորձում ենք դասավորումներ կատարել , վերջին կարգադրություններն անել, եւ բնական ընտրապայքարի դուրս գալ:
– Ցուցակը պատրաստ է՞:
-Ցուցակը վերջնական վավերացում դեռ չի ստացել, բայց ընդհանուր խորհրդակցություններ ցուցակի շուրջ արդեն կան:
– Կարո՞ղ եք գաղտնազերծել, թե ով է գլխավորելու:
-Գլխավորողին կարող եմ ասել, բայց ավելին չուզեք. Ցանկը գլխավորելու է Արմեն Ռուստամյանը:
-Ինչո՞ւ ոչ Դուք:
– Ես բավական բազմազբաղ եմ կուսակցության մեջ եւ ժամանակ չունեմ, խորհրդարան մուտք գործող պատգամավորը պետք է ժամանակ ունենա տրամադրելու: Եվ կարծում եմ դրա անհրաժեշտությունը չկա, որովհետեւ մեր կուսակցությունը հավաքական աշխատանքի ընդունակ է, բոլոր քննարկումները հավաքաբար են տեղի ունենում, որոշումները հավաքաբար են կայացվում, եւ պատգամավորը պետք է ունենա խորհրդարանական աշխատանքի կարելիություն եւ հնարավորություն:
-Հստա՞կ է այլեւս, որ հանրապետականի եւ կամ որեւէ այլ կուսակցության հետ դաշինքով չեք գնալու:
– Մենք գնում ենք առանձին:
-Պարոն Մարգարյան , շուտով կլրանա մեկ տարին, ըստ էության մի քանի օրից, ինչ Հանրապետական կուսակցության հետ համագործակցության համաձայնագիր, հուշագիր ստորագրեցիք` ի՞նչ շահեցիք:
-Ես կարծում եմ, երկիրը շահեց: Եվ չնայած դժվար չի տեսնել , որ ապրիլյան պատերազմը , հուլիսյան դեպքերը, բավականին խանգարեցին մեզ եւ հետաձգեցին, այսպես ասած փոփոխությունները, սակայն արդեն ակնհայտ են այն փոփոխությունները, որ տեղի են ունեցել. Կադրային լայնամաշտաբ փոփոխություն, ծրագրի փոփոխություն, մոտեցումների փոփոխություն: Չափազանցրած չեմ լինի, եթե ասեմ, որ ինչ որ հույսի դուռ է բացվել, որ մարդիկ ակնկալում են, որ վիճակը պետք է ավելի դրական լինի:
– Երբ բացվեց, ձեր համաձայնագրից հետո՞:
-Ընթացքում, բանականաբար ոչ համաձայնագրի հաջորդ օրը: Բայց փոփոխությունները պայմանավորված էին հենց այն պայմանագրով, որ մենք ստորագրել էինք: Այդ պայմանագրի մեջ առկա էր այդ փոփոխությունների խնդիրը: Մենք հաճախ դժվարանում ենք այս խնդրի մասին խոսել, հասկանալով, որ անտեղի պետք չէ գործընկերներին վիրավորել եւ կամ անհարմար մի բան ասել, որովհետեւ շատ բան մեզ վրա չենք ուզում վերցնել մեր համեստությունից ելնելով: Չեմ ասի, որ ամբողջ փոփոխությունների պատճառը մենք ենք եղել, բայց փոփոխությունները առաջացել եմ մեր մասնակցության ժամանակ: Այդտեղ մենք ունեցել ենք մեր դերակատարության չափը, բաժինը: Եվ կարծում եմ այդ փոփոխությունները կարելի է դրական համարել: Այսօրվա Հայաստանի քաղաքական իրավիճակը տարբեր է մի քանի ամիս առաջ եղած իրավիճակից: Եվ այս փոփոխությունները, այս նոր սկիզբը , որ նշմարվում է, այս նոր հույսը որ ստեղծվել է, բանականաբար դրական երեւույթ է: Եվ մենք ամենից շատ հենց այս դրական մթնոլորտն է, որ պետք ունենք:
-Շարքային քաղաքացին ի՞նչ շահեց ձեր համագործակցությունից:
-Հույս ձեռք բերեց եւ ես կարծում եմ, որ դա է ամենակարեւորը, թեպետ կարծում եմ փոփոխությունները հետզհետե զգալի կդառնան շարքային քաղաքացու համար. Սկսած էլեկտրաէներգիայի, գազի գների իջեցումից, սկսած միջին խավի տնտեսական նախաձեռնությունների ֆինանսավորման այն ընթացքից, որ սկսվել է: Ես կարծում եմ, որ սրանք բալորը դրական են, ես կարծում եմ, դրական են բոլոր այն քննադատությունները, հոգնածությունը որ կար նախկին կադրերի հասկացողությամբ, կարծում եմ այդ առումով եւս զգալի փոփոխություններ կան: Քաղաքացու կյանքում ամենակարեւորը այս հանգրվամում ` դեպի ապագա հույսն է: Կարծում եմ այդ հուսի սկիզբը դրվել է:
-Պարոն Մարգարյան, Դուք հիմա բաներ եք ասում, որոնք Հանրապետականը վերագրում է վարչապետին` Կարեն Կարապետյանին:
-Ես չեմ ասում, որ դրա միակ պատճառը մենք ենք եղել: Դա ճիշտ չէ, Էթիկայի նորմերին էլ է դեմ: Բայց այդ համագործակցությունից բխած փոփոխության մեջ մենք ունեցել ենք մեր բաժին կարեւոր մասնակցությունը:
-Ի՞նչ կորցրեցիք: Մամուլը, քաղաքական գործիչները հաճախ են սիրում կրկնել` Դաշնակցությունը վարկանիշ չունի: Դաշնակցության վարկանիշը անկում է ապրել:
– Ընտրություններ կլինեն, եւ ամեն ինչ հստակ կդառնա. Ինչքան վարկանիշ ունենք՝ ունենք թե չունենք: Ամբողջ հարցն ինչ է: Ամբողջ հարցն այն է, որ մենք 26 տարի՝ Հայաստանի անկախ պետականության ժամանակաշրջանում ունեցել ենք մի շարք պահանջներ, մի շարք ծրագրեր, հայտարարված մի շարք խնդիրներ, որոնց իրագործման հարցում չենք վարանել: Ընդդիմություն ենք եղել, ընդդիմության հետ աշխատել հանուն Հայաստանի, հանուն այն նպատակների, որ հայտարարել ենք: Եվ նույն նպատակների համար մենք նաեւ համագործակցել ենք իշխանության հետ: Բայց խնդիրն այն է, որ մենք չենք փոխվել: Մենք ընդդիմության ժամանակ ասել ենք այն, ինչ որ իրագործել ենք իշխանության հետ, իշխանության մեջ լինելով:
– Կաշկանդվածություն չունե՞ք Հանրապետականին քննադատելու:
-Ոչ : Չունենք այն առումով, որ մենք նոր բան չենք ասում: Մենք ասել ենք, որ Հայաստանի խնդիրները հիմնականում համակարգային են: Մեզ հետ ասել են բոլորը: Մենք այդ համակարգային փոփոխությունը այս երկրում առաջացրել ենք Սահմանադրության փոփոխությամբ: Հիմա, ով ուզում է ասել, որ դա այդպես չի` իրականությունը մնում է իրականություն, նախագահը, որ այսօր գոյություն ունի, գոյություն չի ունենա: Բարձրագույն իշխանությունը կլինի խորհրդարանինը: Մենք կունենանք Հայաստան, ուր Խորհրդարանում, նույն ընդդիմությունը երեսուն տոկոս տեղ կունենա, եթե նույնիսկ մեկ տոկոս քվե բերի: Սա մենք ասել ենք այն ժամանակ երբ ընդդիմություն ենք եղել, եվ իրագործել ենք, այն ժամանկ, երբ իշխանության մեջ ենք եղել: Չեն փոխվել մեր տեսակետները: Չեն փոխվել մեր մոտեցումները: Եթե ավելի ուշադիր լինենք, կտեսնենք որ չկա մի բան, որ մենք ասած լինենք եւ այդ հարցում հետեւողական եղած չլինենք: Չկա մի բան , որ մենք ասած լինենք եւ դա իրագործած չլինենք: Սակայն հարցերի մեծ մասը դեռ առջեւում է: Մենք նոր Սահմանադրություն ունենք , բայց այդ նոր Սահմանադրությունը իրագործելու, անշրջելի դարձնելու առումով, կարծում եմ Դաշնակցությունն ունի իր յուրահատուկ առաքելությունը: Իր յուրահատուկ դերակատարությունը , ազդեցությունը պետք է ունենա, որ կարողանա այս նոր համակարգը, համակարգային փոփոխությունը իրական կյանքում իրագործի:
– Դաշնակցությունը տարիներ շարունակ պայքարել է, որպեսզի վերանա մեծամասնական ընտրակարգը , հիմա փաստացի ունենք 100 տոկոս համամասնական ընտրակարգ: Ըստ որոշ գնահատականների ռեյտինգային նոր ընտրակարգը մեծամասնականի մեկ այլ փաթեթավորմամբ ընտրակարգն է: Դուք մտահոգություն ունե՞ք ռեյտինգային ընտրակարգի հետ կապված:
– Անշուշտ ունենք: Նախ սա նորություն է, պետք է ասեմ, որ համամասնականը 100 տոկոսով օրենքի ուժով ֆիքսելը ` մեծ հաջողություն է, որը մենք պաշտպանել ենք 1991 թվականից սկսած: Մենք միշտ դրա ջատագովն ենք եղել: Եվ երբ իշխանության ենք գնացել, մեր տեսակետը չի փոխվել: Մենք դա պնդել ենք եւ հաջողեցրել: Եղել են ուրիշները եւս, որ այդ տեսակետն են ունեցել, ես չեմ ասում, որ միայն մենք ենք եղել: Բայց նա, ով Հայսատանի քաղաքական կյանքին տեղյակ է, գիտի, որ այդ հարցում առաջին օրվանից մինչեւ վերջ Դաշնակցությունն ունեցել է լոկոմոտիվի դերակատարություն: Ռեյտինագայինի պարագայում, ունեցել ենք այլ տեսակետ, մեր տեսակետը չի ընդունվել: Մենք այն համոզումն ունեինք, որ ռեյտինգայինները պետք է քվեարկվեն հանրապետութայն մակարդակով եւ ոչ թե ընտրատարածքների: Երբ հանրապետության մակարդակով քվեարկվեին, ովքե՞ր կունենային հանրապետության մակարդակով հեղինակություն ` կամ քաղաքական դեմքերը, կամ մտավորականները, կամ արվեստագետները, գիտնականները , բայց ոչ թաղային հեղինակությունները եւ ֆեոդալները: Նրանք հանրապետության մակարդակով չէին ունենա այնքան հեղինակություն, որ կարողանային ընտրվել:
-Ավելի շատ փող կբաժանեին պարոն Մարգարյան:
– Հայաստանի մակարդակով դա շատ դժվար պետք է լիներ: Անկախ նրանից, որ փող բաժանելը նույնիսկ ընտրատարածքի մակարդակով էլ անբարոյական է եւ անընդունելի: Այսօրվա ռեյտինգային համակարգից այն տպավորությունն եմ ունենում, որ ավագանու մեծ ընտրությունների է ասես վերածվել, որտեղ քաղաքական խնդիրը, քաղաքական հատկանիշը, գաղափարական կողմը նսեմացվում է: Ըստ էության ստվեր է ընկնում համամասնական ցուցակ հասկացողության վրա: Ես դա ողբերգություն չեմ համարում, որովհետեւ ի վերջո ընտրություն է տեղի ունենում: Ողբերգական չեմ համարում նաեւ այն առումով, որ 100 տոկոս համամասնական արձանագրելուց հետո բարեփոխումներով մենք կարող ենք այս ռեյտինգայինի բացասական կողմը իջեցնել նվազագույնի: Բոլոր օրենքները չեն, որ 100 տոկոսով մարդու ցանկությամբ են լինում: Ապրում ենք մի երկրում, ուր բազմակարծություն կա եւ կարծիքները մեկը մյուսով համալրվում են:
-Գո՞հ չեք այս ընտրակարգից:
– Մտահոգ եմ:
– Մտահո՞գ եք, որ կհաղթի փող ունեցողը, հեղինակություն ունեցողը:
-Մտահոգ եմ , որ կարժեզրկվի 100 տոկոս համամասնական ընտրակարգ հասկացողությունը:
-Իսկ Դուք թեկնածուների խնդիր չունե՞ք ռեյտինագային ընտրակարգով առաջադրվող:
-Թե ունենք, եւ թե չունենք: Եթե նկատի պետք է ունենանք, որ ռեյտինգային մակարդակով ովքեր են առաջադրվում. Օլիգարխներ մեր մեջ չկան, ֆեոդալներ մեր մեջ չկան, թաղային հեղինակություններ, հանցագործներ չունենք մեր մեջ: Այդ առումով դժվարություն ունենք: Դժվարություն չունենք այն առումով, որ ճիշտ մարդկանց ներկայացնենք:
-Մամուլը գրում է, որ գործարարների հետ եք բանակցություններ վարում:
-Ամեն ինչ դեռ առջեւում է, չպետք է շտապել:
-Քիչ ժամանակ մնաց պարոն Մարգարյան:
– Ցուցակը կհրապարակվի, եւ ամեն մարդ կկարողանա գնահատել, թե ինչն ինչոց է: Այս մրցակցության մեջ, ինչ որ տեղ, մենք պարտավորվում ենք տուրք տալ: Բայց այդ տուրքը պետք է լինի այնքան, որ մեր դիմագիծը չխաթարվի: Եվ մյուսների պարագայում էլ նույնը պետք է ասեմ: Հասկանում եմ ընտրապայքար է, մրցակցություն է եւ ամեն մարդ պետք է անի առավելագույնը, որ կարողանա ավելին հաջողել: Ինչորտեղ մենք այդ տգեղ սովորություններին տուրք ենք տալիս: Այդ տուրքի չափաբաժինը այնքան մեծ չպիտի լինի, որ մենք այլակերպվենք, ամենամեծ վտանգը դա է: Կարծում եմ, մենք ունենք այն ուժը , որ գայթակղությանը դիմանանք, պահենք մեր սեփական դիմագիծը, մեր ինքնուրույնությունը, որպեսզի խորհրդարանում ներկայության դեպքում Դաշնակցության խոսք կարողանանք ասել, Դաշնակցության մտքերն ու գաղափարները կարողանանք առաջ տանել եւ մեր հայտարարած ծրագրերն իրագործել:
-Ձեր քարոզարշավը ենթադրում եմ ավելի զուսպ է ընթանալու:
-Ինչ ասել է զուսպ. լկտի չենք լինելու, ուրիշներին չենք անարգելու:
-Ժողովուրդը սիրում է կտրուկ հայտարարություններ, դիպուկ գնահատականներ:
-Կտրուկը լկտիություն չի, կտրուկը վճռականություն է այն սկզբունքների նկատմամբ, որոնց մարդ հավատում է: Այո, ես հավատում եմ, որ մենք պատերազմի մեջ ենք: Եվ իրավունք չունենք քաղաքական դաշտում, ընտրապայքարի համար, մեկ քվե ավել կամ պակաս ունենալու համար, Հայաստանում ցնցումային իրավիճակ ստեղծել: Իրավունք չունենք , որովհետեւ պատերազմի մեջ ենք, սահմանն անհանգիստ է եւ ամեն վայրկյան կարող է պատերազմ լինել: Ոչ ոք իրավունք չունի անզգույշ լինելու: Ոչ ոք իրավունք չունի այս աշխարհում միայն իրեն տեսնել: Նույնիսկ այս թեժ պայքարում, որը պետք է թեժ լինի, իրական, այդուհանդերձ առաջին հերթին իշխանությունները, հետո բոլոր քաղաքական կուսակցություններն առանձին վերցրած , իրենց պատասխանատու զգան, որ իրենք պատերազմի մեջ գտնվող ժողովուրդ են, սահմանն անհանգիստ է, բանակցությունների սեղանի վրա առաջընթաց չկա, ամեն վայրկայն հնարավոր են պատերազմական լայնամաշտաբ գործողություններ: Վերջ ի վերջո մենք խորհրդարան ենք ուզում մտնել, որպես կուսակցություն Հայաստանի համար: Ուրեմն Հայաստանի անվտանգությունը ավելի բարձր արժեք է, քան մեր առանձին անհատների կամ կուսակցությունների հաջողությունը: Ուրեմն պետք է լինենք զգույշ: Զգույշ լինել, չի նշանակում զիջել, համակերպվել: Նշանակում է չպետք է ավելորդ անզգուշություն ունենանք երկիրը տանելու դեպի այլ տեղ: Պարզ ու հստակ է եթե մենք ներսում խնդիր ունենանք , թշնամուն կուրախացնենք: Մենք պետք է կարողանանք այս ընտրություններն անցկացնել հեզասահ:
-Պարոն Մարգարյան Ձեր խոսքերն եմ մեջ բերում.«Մենք փող չունենք ընտրակաշառք բաժանելու և դեմ ենք դրան, մենք լծակներ չունենք մարդկանց վրա ճնշում բանեցնելու, վախեցնելու, ահաբեկելու, հանցագործ աշխարհին մղելու, որ դերակատար դառնա»: Բա ինչ ունեք:
-Մենք գաղափարախոսություն ունենք , ծրագիր ունենք, կենսագրություն ունենք: Մենք ապացուցել ենք , որ հետեւողական ենք մեր…
-Մեր օրերում դա բավարա՞ր է:
-Այո, ես կարծում եմ, որ բավարար է: Ես չեմ ուզի շատ քվե ունենալու համար անել մի բան, որ հետո իմ հաջորդները դրա համար ամաչեն: Ես կուզեմ այն քվեն ունենալ, որն ունեմ, չկորցնեմ ունեցածս քվեն, չկորցնեմ ժողովրդի գիտակցաբար ունեցած համակարանքը Դաշնակցության նկատմամբ: Ամբողջ հարցը սա է: Չկա մի բան, որ մենք մի բան ասած լինենք եւ արած չլինենք: Մենք հայ-թուրքական հարաբերությունների հետ կապված կառավարությունից դուրս ենք եկել: Մենք կառավարություն ենք մտել այն ժամանակ, երբ հարյուրամյակի ուղերձն է տեղի ունեցել, որով հիմնականում ջրվել է այդ փաստաթուղթը: Այսինքն, մենք ինչ ասել ենք, իրագործել ենք: Միայն մենք ենք եղել, որ ծրագիր ենք ունեցել, միակ քաղաքական ուժն ենք եւ դա ասում եմ իբրեւ փաստ, որ տնտեսականա այլ համակարգի կողմնակից ենք: Այսինքն, բոլոր կուսակցություններն անխտիր լիբերալ տնտեսական համակարգի կողմնակից են, 1990 թվականից մինչ օրս Հայաստանն առաջնորդվել է լիբերալ ազատական տնտեսական կարգով: Դա է եղել պետական քաղաքականության մոտեցումը: Մենք այս Սահմանադրության մեջ մեր ճիգ ու ջանքով բերել ենք սոցիալական, շուկայական տնտեսական կարգ:
-Կարելի՞ է արձանագրենք մեր իրականությունն ինչպիսին է. մարդ որն ունի օրվա հացի խնդիր եւ մարդ, ով անգամ չունի այդ խնդիրը նախընտրում է 5 հազար, 10 հազար, 20 հազար դրամը, քան վաղը լավ ապրելու խոստումը:
– Ես կարծում եմ օր-օրի դրա տոկոսը պակասում է: Ես ընդունում եմ, որ ժողովրդավարությունը, դեմոկրատիան, կիրագործվի ամբողջությամբ, ժողովուրդը գիտակցաբար կգնա ընտրության եւ կքվեարկի միայն այն ժամանակ, որ սոցիալական ինչ որ միջին ապահով վիճակ գոյություն կունենա: Սա բնական է, այսինքն ժողովրդավարությունը սոցիալական պայմաններով պայմանավորված երեւույթ է: Ժողովրդի չքավորությունը չի նպաստում , որ դու երկրի ներսում կարողանաս ժողովրդավարություն ստեղծել: Ընդունում եմ, որ մարդ 5,10, 20 հազարով գայթակղվի օրվա հարց լուծելու համար, քվեարկի, բայց եթե մարդ ունենա սոցիալական այնպիսի վիճակ, որ այդ 5,10,20 հազարը իրական գնահատի եւ հասկանա, որ իր վաղվա օրը մեկ այլ տնտեսական ծրագրով է, որ պետք է ավելի լավ դառնա: Եթե դա կարողանա գիտակցել…
-Ո՞նց եք անելու որ նա դա գիտակցի:
– Մենք բաց գիրք ենք Հայաստանում, 26 տարի է, ժողովրդի առաջ ենք: Այս ընտրության, ընտրարշավի ժամանակաշրջանն էլ պետք է օգտագործենք բացատրելու, թե մեր տարբերությունն որն է: Գիտե՞ք ընտրարշավի ժամանակ ես պատահում է, որ նայում եմ երբ կուսակցությունները խոսում են եւ նկատում եմ, որ բոլորը նույն բաներն են ասում. Կաշառակերության դեմ են, անգործության դեմ են:
-Նույն ելույթներն են:
-Նույն ելույթներն են եւ ես ուզում եմ ասել, իրենք ինչի՞ն են հավատում, սոցիալական արդարությանը, թե լիբերալ տնտեսությանը: Նրանք լիբերալ տնտեսության հետեւորդ են, որը հենց սրան է բերելու, որ այսօր գոյություն ունի: Մենք ենք, որ տարբեր ենք մտածում: Ես ուզում եմ, որ ժողովուրդը հասնի այն գիտակցության մակարդակի, որ կարողանա լավ ճանաչել, մենք կարողանանք մեզ լավ ներկայացնել, հասանելի լինենք ժողովրդին, որն առնվազն իմանա, թե որն է տարբերությունը Դաշնակցության եւ մյուս կուսակցությունների: Ընտրությունը վերջին հաշվով հենց դա է` այսինքն կուսակցությունների տարբերությունն է, որ պատճառ է դառնում, որ մարդ ընտրություն կատարի: Ամեն մարդ պետք է հարց տա, ո՞րն է այս կուսակցությունների տարբերությունը, ինչո՞ւմն է Դաշնակցության տարբերությունը մյուս կուսակցություններից. Կառույցային հասկացողությամբ, ազգային հեռանկարի պատկերացումով, կուսակցական մոտեցումներով, բարոյական արժեչափերով:
-Լավ բառեր եք ասում, բայց դժվար է պայքարել փողի դեմ , ո՞նց եք բռնելու փող տվողի ձեռքը:
-Նախքան փող տվողի ձեռքը բռնելը, պետք է կարողանամ իմ աշխատանքով ժողովրդին լուսաբանել, որ փողը ճիշտ միջոց չի, որ դրանով մեր վիճակը չի լավանա, մենք այլ բանի պետք ունենք, որ վիճակը լավանա: Անկեղծ ես հավատում եմ, որ օրըստօրե դրամի դերակատարությունը ընտրության հարցով նվազում է:
– Ինչպես է նվազում, ասում են 100$ են բաժանելու:
– Այսինքն այլեւս 5 հազար դրամը դերակատար չի, 100-դոլարին են դիմում: Փաստը կա, որ այսօր դրամի դերակատարության չափը իջել է: Ասեմ, նախորդ ընտրություններին էլ կողքից լսել եմ, այն կուսակցությունները, որ փող են բաժանել, խոստովանում են, որ 20 տոկոսով է արդյունք տվել, 25 տոկոսով, մնացածը մսխվել է: Դա ինչ արդյունք է, դա արդյո՞ւնք է , որ եթե անգամ մարդիկ փող են վերցրել , չեն քվեարկել այնպես, որ ակնկալվել է, թե պետք է քվեարկեն: Կարծում եմ փողի դերակատարությունը նվազում է եւ մեր ժողովրդի այս 25 տարվա քաղաքական փորձով քաղաքական գիտակցությունն է բարձրանում: Եվ ամենակարեւոր հարցը, որ ես արծարծում եմ, նախքան ընտրությունը ժողովուրդը պետք է գնահատի, թե կուսակցություններն ինչով են իրարից տարբեր:
-Պարոն Մարգարյան, ինչպե՞ս գնահատի, կուսակցություններն անգամ գաղափարախոսություն չունեն, ծրագիր չունեն անգամ, միայն ուղերձներով են հանդես գալիս:
-Թող հենց այդպես էլ գնահատեն, որ այս կուսակցությունը չունի, մյուսն ունի: Դա էլ ընտրության ձեւ է: Սրանք գաղափարախոսություն չունեն, ծրագիր չունեն, չգիտեն ինչ պետք է անեն, մյուս ուժն ունի, գիտի ինչ է ուզում անել:
-Մի հարց, որը գուցե առաջին հայաքից շատ պարզունակ հնչի, ի՞նչ տարբերություն ձեր եւ հանրապետականի միջեւ: Ես շարքային ընտրող եմ, որոշել եմ, որ ձայնս տալու եմ իշխանությանը: Ինչո՞ւ պետք է տամ իշխանության մեջ փոքրամասնություն կազմող Դաշնակցությանը եւ ոչ մեծամասնություն կազմող Հանրապետականին:
-Պետք է գնահատել, թե այդ կուսակցության դերակատարությունն ինչպիսին է եղել: Հենց այդ ամբողջության մեջ, որ Դուք ասում եք , այդ ամբողջության մեջ այդ փոքրամասնության դերակատարությունը ինչ է եղել, ազդեցության չափը որքան է եղել, դեպի որ ուղղություն է եղել: Մենք համակերպված չենք եղել, մենք կցորդ չենք եղել, որ մեկի հետեւից քայլեինք: Մենք ունեցել ենք մեր սեփական տեսակետը, մեր սեփական ծրագիրը , պահանջները եւ դրանց ենք հետամուտ եղել: Մենք այնտեղ մեր դիմագիծը չենք կորցրել, մենք մեր սեփական դիմագծով ենք ներկա եղել:Եվ փորձել ենք մեր չափով ազդել եւ ազդել ենք: Վերջիվերջո միակ ուժն ենք եղել Հայաստանում, որ միշտ խոսել ենք, որ իշխանությունները պետք է այնպես ձեւավորվեն, որ մեկ ուժ չունենա ամեն ինչ, մյուսները ոչինչ: Փաստորեն այս Սահմանադրությամբ ստեղծվել է այդ վիճակը: Անկարելի է որ մեկ քաղաքական ուժ ունենա ամեն ինչ, դա Դաշնակցության մասնակցության, Դաշնակցության դերակատարության արդյունքն է:
-Բայց վերջնական որոշում կայացնողը Հանրապետականը չի՞:
-Անշուշտ այդպես է: Վերջնական իրենք կամ այդ որոշումը կկայացնեն, կամ էլ այդ համագործակցությունը չի լինի, որովհետեւ համագործակցությունը չի լինում հանուն համագործակցության, համագործակցությունը լինում է հանուն ինչ որ ծրագրի իրագործման:
-Ընտրություններից հետո հնարավո՞ր է շարունակվի ձեր համագործակցությունը: Ես հիշում եմ, երբ համաձայնագիրը ստորագրվում էր, դաշնակցականները հաճախ էին նշում, որ սա կարճաժամկետ չէ, երկարաժամկետ հեռանկարային է:
– Այս կառավարության ծրագրի հիմքում, այն պայմանագիրը, որ ստորագրել ենք հեռու գնացող ծրագիր է ենթադրում: Եվ ես հավատում եմ, որ այդ ծրագրի իրագործումով է, որ Հայաստանում իրական փոփոխություններ տեղի կունենան: Կյանքը կփոխվի դեպի դրականը:
-Գո՞հ եք Կարեն Կարապետյանի աշխատանքից:
– Ես այդպես չեմ գնահատում: Կան դրական փոփոխություններ, որ շատ լավ է, կան որոշ խնդիրներ, որոնց վերաբերյալ մենք տարբեր տեսակետներ ունենք: Ունենք տարբեր շեշտադրումներ, բայց ընդհանուր առմամբ եթե դժգոհ լինեինք, պետք է այլ կեցվածք ունենայինք:
– Հանրության մեջ մի տեսակ կարծրացած մտածելակերպ կա, որ Դաշնակցությունը Ղարաբաղյան եւ Ցեղասպանության ճանաչման հարցի լուծողն է, ջատագովն է: Դաշնակցությանը սոցիալական խնդիրներ լուծող որպես չեն ընկալում:
-Հետաքրքիր մի բան ասեմ, ցեղասպանության հարցն էլ, Ղարաբաղի հարցն էլ հայ ժողովրդի հարցն է: Այս հարցի կապակցությամբ ամեն ընտրող կարո՞ղ է ասել, թե կուսակցությունները, որ մասնակցում են ինչ մոտեցումներ ունեն:
– Ղարաբաղի հարցով ՀԱԿ-ը հստակ հայտարարել է, միակ ուժն է, որ հայտարարել է:
-Մեկ-երկուսը կան: Բայց բոլորը հայտարարե՞լ են: Ժողովուրդը գիտի՞, որ այս ուժը եթե գա Ղարաբաղի հարցով այսպիսի մոտեցում կունենա, Ցեղասպանության հարցով այս տեսակի մոտեցում կունենա, Ջավախքի հարցով, ջավախահայության հարցով այս:
-Բայց դուք սոցիալական խնդիրներ լուծող չեք ընկալվում:
-Սոցիալական հարցով այո, մենք ոչ մի ժամանակ չենք եղել այն չափով իշխանություն, որ կարողանանք սոցիալական հարցերին ընդհանուր լուծում տալ: Եվ մեր այսօրվա ճիգ ու ջանքը դա է: Ցանկանում ենք մասնակցել ընտրությանը եւ ունենալ հաջողություն այն չափով, որ կարողանանք այդ սոցիալական հարցերին լուծում տալ: Բայց այնպես չի, որ մենք խնդիրներ չենք լուծել, լուծել ենք, ընդունում եմ, որ չենք կարողացել այնքան որ Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական կյանքում շրջադարձ տեղի ունենա, դեպի դրականը, թռիչքային զարգացում տեղի ունենա, որովհետեւ համապատասխան մանդատ չենք ունեցել ժողովրդից: Եւ եթե այսօր իրական սոցիալական արդարություն պետք է հաստատվի Հայաստանում, եթե պետք է այդ արդարության հիման վրա Հայաստանը զարգանա ես հավատացած եմ, որ Դաշնակցությունը անհրաժեշտություն է: Հաճախ փորձում են վախեցնել Դաշնակցությանը հենց Ղարաբաղի, Թուրքիայի, Ցեղասպանության հարցերով, մոռանալով, որ մենք պատերազմի կուսակցություն չենք, մենք պատերազմ բերող կուսակցություն չենք: Մեր վճռականությունը կռվարարություն չի: Մեր վճռականությունը դրսեւորվում է կեցվածքների առումով: Ես հավատում եմ, որ այս վճռականությունը եթե մենք չցուցաբերենք, անպայման պատերազմ ենք դիմագրավելու:
-Կես կատակ կես լուրջ լսում եմ, որ եթե Հայ դատի հարցը լուծվի Դաշնակցությունը կփակվի:
– Եթե Հայ դատի հարցը լուծվի իր ամբողջության մեջ, մենք կունենանք ամբողջական Հայասատան, ողջ հայությամբ, Հայաստանում կլինի արդարություն, զարգացում, Հայաստանը կլինի նախանձելի երկիր, բոլոր հայերի համար ձգող երկիր: Եթե խնդիր չլինի Հայաստանում, Դաշնակցությունը պետք չի լինի Հայաստանին:
-Պարոն Մարգարյան վերադառնալով Ղարաբաղի հակամարտությանը: ՀԱԿ-ի տեսակետին ծանոթ եք, մեկ շաբաթ առաջ մեր տաղավարում Լեւոն Զուրաբյանը հստակ հայտարարեց, որ ընտրություններին գնում են հաշտություն կարգախոսով , ինչ է այն իրենից ենթադրում, որ պետք է գնալ փոխզիջումների , հակառակ դեպքում փոխզիջումների այլընտրանքը պատերազմն է: Նախ ինձ հետաքրքիր է ձեր գնահատականը, Ձեր տեսակետը:
-Դրա մեջ կա մի մեծ ավանտյուրա (արկածախնդրություն): Փոխզիջում, Թող մեկը ինձ համար հստակեցնի ` Ադրբեջանն ինչ է զիջում, որպեսզի ես խոսեմ մեր զիջումի մասին: Իրենք ունե՞ն դրա պատասխանը: Ուզում են խաղաղություն: Ադրբեջանը ոնց է ուզում խաղաղություն: Խաղաղությունը մենք ենք պարտադրել:Այո, ամեն ինչի մեջ ճկունություն է պետք, բայց ինչի հաշվին, հայրենիքի՞ հաշվին, մեր անվտանգությա՞ն հաշվին, մեր լինել-չլինելո՞ւ հաշվին: Եթե մեկը գիտի թե Ադրբեջանն ինչ է զիջում, թող մեզ ասի, արագ կկողմնորոշվենք, մենք էլ գնանք զիջումի, թե չգնանք զիջումի:
-Իրենք ասում են.«այն ինչ կա բանակցությունների սեղանին ի կատար ածել ըստ էության»:
– Ո՞նց, ինչ է դա:
-Տարածքների վերադարձ, ժամանակավոր կարգավիճակ, վերջնական կարգավիճակ, խաղաղապահների տեղակայում:
– Ո՞րն է դրա երաշխիքը: Երաշխիքը ո՞րն է լինում: Թող ճանաչեն Ղարաբաղի անկախությունը, բոլոր մյուս հարցերում նստենք բանակցության: Հարցը ստեղծվել է դրանից: 88 թվականից ժողովուրդը ելել է, ասել է Ղարաբաղը մերն է: Այս հարցը լուծվո՞ւմ է: Եթե այս հարցը լուծվում է, այո ամեն ինչի մասին էլ կարելի մտածել: Բայց եթե այս հարցը չի լուծվում, ինչի՞ մասին է խոսքը: Երբ ես ասում եմ ամեն ինչի մասին, դա չպետք է շփոթեցնի որոշներին, որովհետեւ եթե ղարաբաղը պետք է անկախ պետականություն լինի, պետք է ունենա կենսական տարածք, զարգացման կարելիություն պետք է ունենա, վերջ ի վերջո առաջին հարցը գոյություն ունի, Ադրբեջանը ընդունո՞ւմ է Ղարաբաղի անկախությունը, թե՞ ոչ , եթե ընդունում է նախ պետք է իմանալ Ղարաբաղի ժողովուրդը ի՞նչ է ուզում, այդ ինքնորոշո՞ւմը ինչպես է կատարում , այդ ինքնորոշման հետ նաեւ մերոնք պետք է հաշտվեն, հո մենակ Ադրբեջա՞նը չպիտի հաշտվի: Պետք է հասկանանք, թե այս 25 տարվա կռիվը ինչի համար էր:
-Դուք լուծումը տեսնում եք:
-Լուծումը տեսնում եմ` Ադրբեջանը պետք է ընդունի Ղարաբաղի անկախությունը:
-Չի ընդունում Պարոն Մարգարյան:
– Չի ընդունում, մենք էլ շարունակում ենք: Ինչո՞ւ պետք է պայքարից հոգնենք , ինչո՞ւ նահանջենք: Նահանջը կտանի կործանման: Նահանջը չունի ապահով թիկունք: Նահանջը մինչեւ կործանում է շարունակվում: Սա է իրականությունը , սա պատմության դասն է, որ մենք պետք է վերջապես հասկացած լինել: Նահանջելով չի, որ ազգի ապագան կերտում են, ոչ էլ կռվարարությամբ են կերտում: Սկզբունքայնությամբ, վճռականությամբ, հաստատակամությամբ եւ զոհաբերությամբ է, որ կարելի է ապագա կերտել: Ոչ ոք մեզ ապագա չի նվիրի, մենք պետք է կերտենք մեր ապագան: Դրա համար գին ենք վճարել, անցած 25 տարիներին, զոհ ենք տվել, շրջափակման մեջ ենք եղել, հազար ու մի դժվարություն ենք կրել, հիմա ինչի՞ դիմնաց տանք: Եվ տալուց հետո, ինչ վիճակի մեջ կհայտնվենք: Սրանց պատասխաներն իրենք ունե՞ն: Եթե խոսքը Ղարաբաղի ինքնորոշման մասին է, ապա առաջին խոսքը վերաբերում է Ղարաբաղին: Եթե Ղարաբաղի ժողովուրդը որոշի, որ Ադրբեջանի կազմում պետք է մնա, (ժպիտով)` ես դրան էլ եմ դեմ, Ղարաբաղը Հայաստան է, հայ ժողովուրդը պետք է որոշի:
– Ինչ տարբերություն Հայաստանի եւ Հայաստանից դուրս ապրող դաշնակցականի միջեւ:
-Հայաստանից դուրս դաշնակցականները տառապում են:
-Ինչո՞ւ:
-Որովհետեւ Հայաստանում չեն, որովհետեւ չեն կարողանում ուղղակի, անմիջական եւ ամենօրյա մասնակցություն ունենալ: Ես էլ եմ այդպիսի դաշնակցական եղել: Ես էլ եմ Սփյուռքում եղել: Իմ ամենամեծ տառապանքը եղել է, երբ Հայստանը դեռ անկախ չէր: Իմ ամենամեծ տառապանքը եղել է այն, որ ես իբրեւ հայ, հայկական ճակատագրին մաս կազմելու իմաստով, ամենօրյա պայքարի հնարավորություն չեմ ունեցել, աշխատանքի դաշտ չեմ ունեցել: Դա եղել է իմ ամենամեծ տառապանքը: Հայաստան եմ եկել հազար ու մի զրկանք եմ տեսել, բանտ եմ մտել, դուրս եմ եկել, մի պահ անգամ չեմ փոշմանել, որովհետեւ համարել եմ, որ ես բնական վիճակում եմ: Եթե դաշնակցականի հիմնական արժեքը Հայաստանն ու հայ ժողովուրդն են եւ այդ գաղափարին ծառայելը, բնականաբար դա առաջին հերթին եւ ամբողջությամբ հնարավոր է իրագործել Հայաստանի առօրյա կյանքին մասնակից լինելով: Այդ մարդիկ ակամա են ապրում դրսում: Դրսում էլ փորձում են ամեն ինչ անել Հայաստանի ու հայ ժողովրդի համար: Բայց ես իրենց ներաշխարհը ճանաչելով, գիտեմ որ տառապում են, որ Հայաստանում չեն ծնվել, Հայատանում չեն մեծացել, Հայաստանին չեն մերվել, Հայաստանի այսօրվա կյանքին ամբողջական մասնակցություն չունեն:
– Ներքաղաքական մասով այստեղի եւ դրսի դաշնակցականների տարաձայնությունները շա՞տ են: Մամուլը շատ գրեց:
-Ոչ : Շինծու բաներ են: Որքան որ Հայաստանի կառույցի մեջ կան տարբեր տեսակետներ եւ տարբեր մոտեցումներ, այդքան էլ կա ամբողջ կուսակցության մեջ: Մենք կենդանի օրգանիզմ ենք: Դաշնակցության ստեղծվելու պատճառը եւ այսօրվա գոյության պատճառը Հայաստանն ու հայ ժողովուրդն են: Մենք դաշնակցական չենք դարձել, որ Արմեն Ռուստամյանին, Աղվանին, Դավիթ Լոքյանին սարքենք նախագահ, վարչապետ: Դա մեր կյանքի նպատակը չի: Մեր կյանքի նպատակը Հայաստանն ու հայ ժողովուրդն է, առաջինը սա է, որ մեզ կենսունակ է պահում: Երկրորդը մեր կարգապահությունն է. Որ մենք կարողանում ենք հասկանալ, որ ժողովրդավարություն, նշանակում է մեծամասնության տեսակետ, որին պետք է ենթարկվել: Եվ երրորդ պատճառը մենք բարոյական արժեքների ենք հավատացել, մենք մեր կանոնագրից, ծրագրից վեր հավատացել ենք բարոյական արժեքների, որոնք ամեն մի դաշնակացականի համար ստեղծում են որոշակի պարտավորվածություն: Մենք մեր Հայրենիքը սիրում ենք մեզնից ավելի: Դրա համար ենք ասում հայրենիքի խաթեր չի կարելի երկիրը վտանգել: Դա մեր էությունն է, այլապես ես պատճառ չունեմ Դաշնակցության անդամ լինելու:
– Նախկին պաշտոնյաները փորձում են գտնել իրենց ընդդիմադիր դաշտում, Դուք ինչպես եք վերաբերվում:
– Անձնավորված ոչ մեկի մասին չեմ ուզում խոսել: Ես այսպես եմ մտածում, եթե ես 10- 15 տարի մի թիմի մաս եմ կազմել, աշխատել եմ, պաշտոն եմ ունեցել, եւ այդ տարիների ընթացքում ցույց չեմ տվել, որ որեւէ հարցով տարբեր եմ մտածում, որեւէ հարցով բախման մեջ եմ, չեմ կարող հասկանալ , որ եթե օրերից մի օր պաշտոնյա չեմ, կարող եմ լինել ընդդիմադիր: Սա լավ երեւույթ չի:
-Դաշնակցության մեջ նման երեւույթներ եղե՞լ են:
– Մեր մեջ դրա հակառակ օրինակը կա: Մարդիկ կան եւ հարյուրավոր, որոնք ինչ-ինչ պատճառներով կուսակցությունից հեռացվել են, բայց մինչեւ հիմա հարգալից մոտեցում ունեն դաշնակցության նկատմամբ եւ իրենց սխալ չեն պահել: Իհարկե եղել են վատերն էլ, ամեն տեղ էլ վատերը կան: Մեր մեջ մեծ է այն տոկոսը, որ հեռացվելով դաշնակցությունից հոգով մնացել են դաշնակցական եւ փորձում են արդարացնել իրենց, որ դաշնակցական են: Ես դա գնահատում եմ: Դա նաեւ մթնոլորտի արդյունք է: Մարդը պետք է իր հավատարմության մեջ լինի հետեւողական: Մեկը եթե մի պարագայում հետեւողական չի ուրիշ պարագայում նույնպես չի կարող լինել հետեւողական:
-Պարոն Մարգարյան մենք ընթանալու ենք հույսի եւ զարգացման ճանապարհով: Սա ռոմանտի՞զմ է, պարզապես լավատեսությո՞ւն է, թե իրականություն՝ ճիշտ գնահատելու հմտություն:
-Ես ձեզ ասացի, որ այս կառավարությունով հույսի դռնակ է բացվել: Փոփոխությունները ակնհայտ են եւ այդ փոփոխությունները հույս են ստեղծել: Ես ասել եմ, որ մենք ոչ մեկի հետ համագործակցելու դժվարություն չունենք՝ մեր հայտարարած նպատակների եւ ծրագրերի համար: Մենք Հայաստանում թշնամիներ չունենք, մեր թշնամիները սահմանի այն կողմում են:
-Շնորհակալություն պարոն Մարգարյան:
