Հիմնական փոփոխություններով ապահովել դրական շարունակությունը
Posted on April 30, 2015, by admin, under Հարցազրույցներ, Տեսաերիզներ.
ՀՅԴ Բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանի «Երկրի հարց»-ը հաղորդաշարին տված հարցազրույցի ամբողջական սղագրությունը
Հաղորդավար – «Երկրի հարցը» հաղորդաշարի հյուրն է ՀՅԴ Բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանը
Վստահաբար կարելի է ասել, որ այս տարվա բարձրակետը ապրիլի 24-ն էր, երբ Հայաստանում, Արցախում և Սփյուռքում համախմբված էր ողջ հայությունը, երբ աշխարհը խոսում ու գրում էր մեր մասին, երբ բոլորը հիշատակում էին Հայոց ցեղասպանության տարելիցը: Չի կարելի, սակայն, ասել, որ ապրիլի 24-ով ամեն ինչ ավարտվեց: Այսօր էլ շարունակում են միջոցառումները և շարունակվելու են, շարունակվելու է պայքարը Ցեղասպանության ճանաչման, դատապարտման և հատուցման համար:
Մյուս կողմից էլ պետք է նկատել, որ ապրիլի 24-ն այն օրն է, որից հետո հանրային-քաղաքական օրակարգ են վերադառնում մեր բոլոր խնդիրներն իրենց կարևորությամբ և հրատապությամբ:
Սա «Երկրի հարցը» ծրագիրն է: Ես այսօր զրուցելու եմ ՀՅԴ Բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանի հետ: Բարի երեկո:
-Բարի երեկո:
– Շատերի աչքից չվրիպեց այն, որ ապրիլի 24-ին, երբ Հայաստանից ու Սփյուռքից բազմաթիվ հայեր, այդ թվում և Ձեր շատ ու շատ կուսակցական ընկերներ, աշխարհի տարբեր ծայրերից ժամանում էին Երևան, Դուք մեկնել էիք Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն՝ Ստեփանակերտ: Թույլ տվեք հարցնել՝ ինչո՞ւ:
– Հենց այն պատճառով, որ բոլորը գալիս էին Հայաստան: Մեր հինգ նախագահներից Երևանում չէր միայն Ղարաբաղի նախագահը՝ Բակո Սահակյանը: Դա իր պատճառներն ուներ: Բայց, անկախ այդ պատճառներից, ես հարկ համարեցի, որ անձամբ լինեմ Ղարաբաղում: Սա որևէ ուրիշ բան չէր նշանակում, որովհետև մեր կուսակցության շատ ու շատ ընկերներ Ծիծեռնակաբերդում էին, Բյուրոյի անդամներ Ծիծեռնակաբերդում էին: Այսինքն՝ հարցը որևէ հակադրության մեջ չպետք է դիտարկել: Ապրիլի 24-ին Արցախում լինելը ևս կարևոր էր: Կարևոր էր նաև այն առումով, որ մենք չպետք է մոռանանք, որ մեր գերխնդիրն այսօր Ղարաբաղն է: Մենք նույն թափով, նույն միասնականությամբ, նույն ոգով, որ աշխատեցինք, պայքարեցինք 100-ամյակի միջոցառումները հաջողեցնելու համար նույն կերպ պետք է վարվենք Ղարաբաղի հարցում՝ ընդհանրապես:
-Որո՞նք են Ղարաբաղի համար Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության հիմնական անելիքները. մի կողմից, միջազգային մակարդակում՝ միջազգային դիվանագիտական- քաղաքական հարթության մեջ, մյուս կողմից՝ Ղարաբաղի ներպետական խնդիրների հարթության մեջ:
– Այս օրերին լայնորեն նշվող հարյուրամյակը վառ օրինակով ցույց է տալիս այն, ինչ պետք է անենք Ղարաբաղի հարցում: Այսօր Ադրբեջանը փորձում է մի նոր պատերազմ մեզ պարտադրել, այսպես ասած՝ մաշող պատերազմ պարտադրել, մի պատերազմ, որ իր օգտին է, մեզ՝ ի վնաս: Այդ մաշող պատերազմում մեր ժողովուրդն իր հոգեբանական վիճակով, իր նվազող թվաքանակով կդժվարանա դիմանալ: Անշուշտ կդիմանա, բայց Ադրբեջանն էլ դյուրությամբ կկարողանա այս իրավիճակը ձգել, այս պատերազմը շարունակել: Մենք պետք է այս պատերազմը փոխադրենք այլ դաշտ, այն դաշտը, որտեղ մենք կունենանք առավելություն: Եվ այդ դաշտը այս դաշտն է՝ 100-ամյակի դաշտը: Միջազգային առումով մենք պետք է ստեղծենք մթնոլորտ, վիճակ, ցուցական աշխատանք, հարաբերական աշխատանք, քարոզչական աշխատանք՝ Ադրբեջանի վրա ճնշում բանեցնելու նպատակով: Սա պետք է մեկ ալիքի՝ մեծ ալիքի դեր ունենա, որպեսզի Ադրբեջանը անդրադառնա, որ արդեն վնասվում է ինքը և փոխի վերաբերմունքը՝ Ղարաբաղի հարցի լուծման տարբերակների հարցում: կարծում եմ՝ սա կարևոր հարց է: Եվ նույն միասնականությունը, նույն ոգևորությունը, նույն կազմակերպվածությունը, որ մենք ցուցաբերեցինք 100-ամյա տարելիցի միջոցառումների կտրվածքում, պետք է կարողանանք ցույց տալ նաև Ղարաբաղի հարցում՝ ամբողջ աշխարհում հակաադրբեջանական մթնոլորտ ստեղծելու առումով, այս մաշող պատերազմի դեմ մթնոլորտ ստեղծելու առումով: Պետք է ճնշում բանեցնենք, որ Ադրբեջանը հրաժարվի այս պատերազմից: կարծում եմ՝ դա շատ կարևոր է:
– Իսկ Ղարաբաղի ներքին հարցերի՞ առումով…
– Ղարաբաղի ներքին հնարավորությունները, ռեսուրսները, հասկանալի պատճառներով սահմանափակ են: Կենսունակ տնտեսություն ունենալու համար Ղարաբաղը պետք է երրորդ երկրների հետ հարաբերություններ ունենա, սահման: Մինչդեռ Ղարաբաղը առաջին գիծ է: Այս իրավիճակում մի քանի օրենք կա, որ պետք է պաշտպանենք: Առաջին՝ Ղարաբաղում միասնականությունն ու կայունությունը մեծ արժեք ունեն: Երկրորդ՝ այնտեղ պետք է լինի շատ ավելի լավ վիճակ, քան որևէ տեղ: Այնտեղ արդարության, ներքին հանդուրժողականության, ներքին հարգանքի և պատասխանատվության մթնոլորտը պետք է իսկապես լիակատար լինի: Ղարաբաղի մասին խոսելիս, մենք խոսում ենք մեր զինվորների թիկունքի մասին՝ անմիջական թիկունքի մասին: Այնտեղ պետք է լինենք ամուր, հաստատակամ, միասնական, խաղաղ: Ղարաբաղը նույնիսկ այս վիճակի մեջ պետք է դառնա նախանձելի վայր, որ ամեն մի հայ ձգտի այնտեղ ապրել: Այնտեղ պետք է ներդրումներ լինեն, մենք պետք է կարողանանք Ղարաբաղը ընդհանուր ուշադրության կենտրոն դարձնել: Այլ խոսքով՝ պետք է գուրգուրել Ղարաբաղը, որ նա կարողանա հաղթահարել այս մարտահրավերը և իր հաղթանակը վերջնականապես ամրագրի միջազգային իրավունքով:
– Մայիսի 3-ին Ղարաբաղում անց են կացվելու խորհրդարանական ընտրություններ: Ինչ կասեիք այս օրերի Ձեր տեսածի մասին, երբ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում էիք: Ի՞նչ տեսաք՝ քարոզարշավ. որակյալ ընտրություններ կազմակերպելու և անցկացնելու նախադրյալներ, ինչպես է պատրաստվել այդ ընտրություններին Դաշնակցությունը և ի՞նչ հնարավորություններ ունի այդ մրցապայքարում:
– Այն ինչ ես տեսա Ղարաբաղում ընտրությունների մթնոլորտի հետ կապված, կարծում եմ՝ դրական պետք է գնահատել: Խաղաղ էր, հանգիստ էր, քաղաքական ուժերի միջև փոխադարձ հարգանքի մթնոլորտ գոյություն ուներ, ցեխարձակումները նվազագույն էին, հալածանքներ չկային… Դրական մթնոլորտ է ընտրությունների համար: Ինչ վերաբերւմ է մեր կազմակերպությանը, ապա ասեմ, որ մերոնք բավականին ակտիվ են, կարողացել են բավականին լայն քարոզչություն ծավալել, և ունեն խոսք ասելու երես, խոսք ասելու, տեղ ունենք: Ես վստահ եմ, որ այդ խոսքը արձագանք կգտնի: Վստահ եմ նաև, որ ունենալու ենք համեմատական հաջողություններ:
– Ընդհանրապես ինչպիսի՞ն է ՀՅԴ-ն արցախցու ընկալումներում: Ըստ ձեզ՝ ինչո՞ւ պետք է արցախցին վստահի, իր ձայնը տա Դաշնակցությանը՝ նրան խորհրդարանում ներկայացված տեսնելու համար:
– Գիտեք՝ պատմության ընթացքում ղարաբաղցիներ շատ են եղել դաշնակցության մեջ, ունեցել են պատասխանատու հանգամանքներ, նույնիսկ՝ ղեկավար դիրքեր են ունեցել: Նիկոլ Դումանը, Արամը, Վահան Նավասարդյանը… Կարելի է մի քանի տասնյակ անուններ հիշել, ովքեր ղարաբաղյան ծագում ունեն և կարևոր դերակատարություն են ունեցել ՀՅԴ պատմության մեջ: Սակայն մենք Ղարաբաղում չենք ունեցել կուռ և մեծ կազմակերպություն: Նոր ժամանակաշրջանում Դաշնակցության անունը ուղղակի աղերսվում է Ղարաբաղում ազգային-ազատագրական պայքարի կազմակերպման գործին: Մենք մեծ ներդրում ենք ունեցել այդ ազգային-ազատագրական պայքարում: Այս 25 տարիների ընթացքում մենք երբեք չենք բացակայել Ղարաբաղից, իսկ Ղարաբաղից դուրս մեր գործունեության մեջ՝ Ղարաբաղը բացակա չի եղել: Սա, անշուշտ, չի կարող չգնահատվել: Վերջապես այս կազմակերպությունը, ես նկատի չունեմ միայն ղարաբաղյան կառույցը, այլև Ղարաբաղից դուրս եղած Դաշնակցության ողջ կառույցը, 300-ից ավելի զոհ է տվել Ղարաբաղում: Մեր թվի համեմատ սա շատ մեծ տոկոս է: Մենք միս ու ոկորով ենք նույնացել Ղարաբաղի պայքարի հետ, մենք այս պայքարը կողքից չենք ընկալել, մենք մերված ենք եղել այդ պայքարի հետ, դա մեր պայքարն է եղել: Վերջապես՝ առաջին նախագահը եղել է դաշնակցական, բանակի առաջին հրամանատարը եղել է դաշնակցական, այդպես էլ եղել են առաջին զոհերը, առաջին վիրավորները, առաջին մարտական խմբերը, առաջին պարտիզանական հարձակումները… Մենք նույնացած ենք Ղարաբաղի հետ, մենք տարբեր չենք Ղարաբաղից:
– Իսկ զինադադարի հաստատումից հետո ինչպիսի՞ն է եղել ձեր մասնակցությունը Ղարաբաղի կառուցման, շենացման գործում, ի՞նչ ծրագրեր եք իրականացրել ու դեռ ինչ ծրագրեր կան իրականացնելու:
– Ես չէի ասի, որ շատ մեծ բան ենք արել, որովհետև պահանջը, կարիքը շատ ավելին է, քան մեր արածը: Բայց կարող եմ ասել, որ այս տարիներին այն ինչ արել ենք, հիմնականում Ղարաբաղի համար ենք արել: Այնքանով, որ կարողացել ենք ուժերը ուղղորդել դեպի Ղարաբաղ, այնքանով, որ կարողացել ենք աշխատանքները ուղղորդել դեպի Ղարաբաղ, այդքանով արել ենք ամեն ինչ: Ուրիշ որևէ ուղղությամբ ավելին չենք արել: Այսպես ասեմ՝ ավելի ճիշտ կլինի: Կրկնեմ՝ այն պահանջը, այն կարիքը որ կա, այդ կարիքի համեմատ մենք գրեթե ոչինչ չենք արել: Սա ցավով եմ ասում, բայց դա է իրականությունը: Շատ բան արած կլինեինք, եթե ղարաբաղից ոչ ոք չարտագաղթեր, եթե ղարաբաղում հզոր տնտեսություն լիներ: Ղարաբաղի բնակչությունը պետք է թվային աճ ունենար, մենք այնտեղ պետք է շատ ավելի լավ պայմաններ ունենայինք: Եթե այս ամենը դեռ չկա, բնականաբար, բոլորի հետ նաև մենք ենք մեղավոր:
– Իսկ առաջիկայում Ձեր թվարկած խնդիրների լուծման ուղղությամբ ինչ-որ ծրագրեր, մտահղացումներ, գաղափարներ, որ ընտրություններց հետո հնարավոր է իրականացնել, կա՞ն:
– Անշուշտ կան, թեև մենք միշտ փորձել ենք Ղարաբաղի համար դրսում՝ արտասահմանում ապահովել քաղաքական թիկունք, ապահովել քարոզչական թիկունք, ապահովել հարաբերական թիկունք: Դռներ բացելու, կացություն ստեղծելու, նպաստավոր մթնոլորտ ստեղծելու, քաղաքական առավելություններ ստեղծելու գործերի վրա ենք դրել հիմնական շեշտը, բայց, անշուշտ, բոլոր դաշնակցականներն էլ հասկանում են, որ եթե պետք է քո ազգային մտահոգություններով, ազգային գիտակցությունից ելնելով մի բան անես, կամ մի ներդրում կատարես, դա առաջին հերթին պետք է լինի Ղարաբաղում:
– Պարոն Մարգարյան, ես, սովորաբար, իմ աշխատանքում փորձում եմ հնարավորինս զուսպ լինել սեփական կարծիքի և մտքերի հարցում, բայց, թույլ տվեք նկատել, այս դեպքում Դուք եք ավելի զուսպ: Դուք հիմա խոսում եք Ձեր աշխատանքների մեջ դրսում Ղարաբաղի բաղադրիչի մասին, բայց այս տարիներին, նաև այս տարվա մեջ ես զրույցներ եմ ունեցել Ձեր կուսակից ընկերների հետ, ովքեր խոսել են Ղարաբաղի տնտեսությանն առնչվող խնդիրների մասին, ծրագրերի մասին, որոնք առնչվում են և գյուղատնտեսությանը, և բնակարանաշինությանը և բազմաթիվ այլ հարցերի…
– Դաշնակցության հիմնադիրներից մեկն ասել է, որ եթե Դաշնակցությունն այդքան շատ խոսեր, չէր աշխատի: Մենք արածին, ընդհանրապես, քիչ ենք անդրադառնում: Ես ասացի՝ չգիտեմ ուրիշ որևէ այլ ուժ, քաղաքական ուժի մասին է խոսքը (կարող է մեկ անհատ շատ մեծ-մեծ բաներ է արել), որ մեր չափ արած լինի՝ եթե այս համեմատության մեջ դիտարկենք հարցը: Եթե մեզ համեմատում ենք մեր նմանների հետ, այո, մենք ամենաներկայանալին ենք եղել: Բայց, արդեն ասացի, եթե Ղարաբաղի կարիքի, պահանջի հետ ենք համեմատում, ապա մեր արածը մեծ չէ: Ես կարծում եմ՝ սա է ճիշտ մոտեցումը: Վերջապես՝ դու դա չես անում, որ դրա մասին խոսես, այլ անում ես, որ հարց լուծես: Հարցը լուծված չէ, Ղարաբաղը դեռ զարգացած, զարգացող, առանց խնդիրների, աճող տնտեսությամբ, աճող ազգաբնակչությամբ երկիր չէ: Ուրեմն ոչ ոք հոխորտալու իրավունք չունի, քանի դեռ Ղարաբաղն այդպիսին չի դարձել: Իմ ասածի մեջ կա պարզ տրամաբանություն և անկեղծություն: Մենք չենք անում ուրիշի համար և որոշակի ակնկալիքով, այլ անում ենք մեր երկրի, մեր հայրենիքի համար: Դրա տերը մենք ենք և ծառայելով ենք այդ տիրությունն անում:
– Այսքանով հանդերձ և Ձեր տպավորություններով հանդերձ, ի՞նչ կանխատեսումներ ունեք, ի՞նչ ներկայացվածություն կունենաք Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային ժողովում և կառավարությունում:
– Դա կարևոր չէ, իմ կարծիքով: Կարևորն այն է, որ ընտրությունները լինեն արդար, իսկապես արտահայտեն ժողովրդի կամքն ու տրամադրությունը, ցանկությունը, և ունենանք այնպիսի Ազգային ժողով, որ Ղարաբաղի անկախությունից և Սահմանադրությունից չզիջի: Կարևորը սա է: Կարծում եմ՝ այնտեղ կուսակցական պայքարը երկրորդական է: Մենք Ղարաբաղում պետք է ունենանք այնպիսի Ազգային ժողով, այնպիսի մարդկանցից բաղկացած, որ ունենանք նաև հանգստություն, որ այդ Ազգային ժողովը երբեք չի ընդունի մի բան, որ Ղարաբաղի Սահմանադրությունը թույլ չի տալիս, որ կարող է որոշում կայացնել, որը ոտնակոխի Ղարաբաղի ժողովրդի իրավունքները: Դա է էականը:
Ղարաբաղը կուսակցական պայքարի տեղ չէ: Ղարաբաղը բոլոր կուսակցություններով դիմադրելու տեղ է, պայքարի վերջնակետին հասնելու տեղ է: Եվ ես ուրախ էի, որ այնտեղ տեսնում էի կուսակցության ղեկավարների, ովքեր ողջ օրը՝ ցերեկը ընտրապայքար էին տանում, իսկ գիշերը կարողանում էին միմյանց բարևել, նստել նույն սեղանի շուրջ, խորհրդակցել: Եվ այդ մթնոլրտը հրաշալի էր:
– Պարոն Մարգարյան, ի տարբերություն Ղարաբաղի, Հայաստանը կուսակացական պայքարի տեղ է, և այս օրերին Հայաստանում ակտիվորեն շրջանառվում են կառավարության հնարավոր փոփոխության մասին տեղեկություններ, որ առաջիկայում սպասվում են լուրջ կադրային տեղաշարժեր կառավարությունում, այդ թվում՝ շրջանառվում են նաև ձեր կուսակից ընկերների անունները՝ որպես հավանական նախարարներ: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք այս լուրերը, արդյոք, սրանք համապատասխանո՞ւմ են իրականությանը:
– Ես մի քիչ ավելի հեռվից եմ ուզում գալ: Մենք ունեցել ենք 100-ամյակ, այդ 100-ամյակում, կարծում եմ, մենք նվաճել ենք մի բարձունք: Մենք կարողացել ենք մեր ազգը և մեր պետականությունը արժևորել, մենք կարողացել ենք մեծ ձեռքբերում ունենալ 100-ամյակի այս միջոցառումներով, քարոզչական բարձր մակարդակ ենք ապահովել: Մենք հաջողել ենք մի քանի պատճառներով: Նախ՝ տասնյակ տարիներ մարդիկ այս ուղղությամբ պայքարել են, աշխատել են, ճիգ են թափել, ժամանակ են դրել՝ խնայելով իրենց ընտանիքներից, Հայ դատի հանձնախմբերը աշխարհի չորս կողմերում աշխատել են այս ուղղությամբ: Երկրորդ՝ մենք այս հարցում եղել ենք միասնական: Մենք Ցեղասպանության 100-ամյակը ոգեկոչեցինք միասնականության մթնոլորտում: Եթե նույնիսկ կային կողքից հնչող տեսակետներ էլ, դրանք այնքան թույլ ու անտրամաբանական էին, որ եղանակ չստեղծեցին: Մենք միասնական էինք իբրև ժողովուրդ և իբրև պետականություն: Նույնիսկ պետության մեջ քաղաքական ուժերը կարողացան այնքան խոհեմ, այնքան գիտակից լինել, որ պահեն այդ միասնականության մթնոլորտը՝ 100-ամյակի հետ կապված: Եվ, վերջապես՝ մենք այս հաջողությունն ունեցանք մեր պետականության շնորհիվ: Ես ընդդիմադիր կուսակցություն եմ ներկայացնում, բայց չեմ խուսափի ասել, որ այն, ինչ արեց մեր պետականությունը, մեր պետությունը 100-ամյակի առիթով, միայն գնահատության կարող է արժանանալ: Հռոմի պապի ելույթը, Գերմանիայի նախագահի ելույթը, ապրիլի 24-ին չորս նախագահների և քառասուն երկրներից պատվիրակությունների ներկայությունը Ծիծեռնակաբերդում խոսում են միայն շատ լուրջ կազմակերպվածության և կատարված աշխատանքի մասին: Պետք է կարողանալ գնահատել սա: Քանի որ մենք միասնական էինք, և նույն թիրախին էր, որ փորձում էինք հարվածել, մենք ունեցանք հաջողություն: Մենք այսօր և համազգային առումով, և ներպետական առումով ունենք շատ դրական մթնոլորտ, շատ դրական մեկնարկային վիճակ: Անցած 25 տարիներին, հավատացեք, մենք այսպիսի իրավիճակ չենք ունեցել: Գուցե մեկ էլ Շուշիի ազատագրումը կարող էր նման վիճակ ստեղծել, բայց ժամանակի նախագահը և իշխանությունը թույլ չտվեցին, որ Շուշիի ազատագրումը ազգային համախմբման և ոգևորության առիթ դառնար: Հակառակը՝ փորձեցին դա խեղդել, նսեմացնել, ծածկել: Ինչևէ, հիմա մենք շատ դրական վիճակում ենք, և այս դրական մթնոլորտը առաջինը պետք է օգտագործեն իշխանությունները՝ դրական ընթացք ապահովելու համար: Ես կարծում եմ, որ իշխանությունն այսօր, 100-ամյակի միջոցառումներից հետո, ունի այնքան լավ կապիտալ, որն իրեն թույլ կտա հիմնական փոփոխություններով ապահովել դրական շարունակությունը: Քաղաքական իշխանությունները պետք է ըստ այդմ դիրքորոշվեն:
Բոլոր այն զրույցները, որ մենք մտել ենք, մտնում ենք կառավարություն, երկու նախարար, երեք նախարար… ամբողջը սուտ է: Մենք այդ հարցով իշխանությունների հետ որևէ բանակցություն, հանդիպում, քննարկում մինչև այն պահը, որ ես այստեղ նստած եմ, չենք ունեցել: Սակայն, մենք ոչ երդվյալ ընդդիմադիր ենք, ոչ էլ երդվյալ իշխանամետ: Մենք երդվյալ հայաստանասեր ենք, մենք մեր ժողովրդի երդվյալ կողմնակիցն ենք: եթե մեր ժողովրդի կամ երկրի շահը կասի, որ պետք է լինի նոր ընթացք և դա լինելու է դրական, անշուշտ մենք պատրաստ կլինենք մասնակցելու: Բայց եթե չի լինի այդ դրական ընթացքը,ապա հանուն աթոռի, հանուն ինչ-որ բանի մենք մեր կեցվածքը չենք փոխի:
Ասեմ ձեզ՝ մենք մեր հակադրության մեջ էլ մեզ նման ենք: Մենք ընդդիմադիր վիճակում էլ մեզ նման ենք: Մենք դրսից տղա չենք բերում այս երկրի վրա, մեր իշխանություններին խեղճացնելու համար երբեք ուրիշին ավելի բարձր չենք դասում: Մենք մեր ժողովրդի վրա հենված կփորձենք պայքարի դուրս գալ. դա էլ մեր տեսակն է, որովհետև մեզ համար ամենակարևորը Հայաստանն է և հայ ժողովուրդը, ոչ թե իշխանություններին հաղթելն ու իշխանություն ձևավորելը: Մեզ համար կան սկզբունքներ և արժեքներ, որ չենք խախտելու:
– Ասում եք հիմա լավ մեկնարկային պայմաններ ունենք, և ես լիովին համաձայն եմ, որ 100-ամյակի տարելիցի միջոցառումներն ստեղծեցին այդ համախմբվածությունը, ոգևորությունը, դրական ընթացքի մեկնարկի համար լավ հնարավորություններ ստեղծեցին: Դուք իշխանությունների կողմից այդ դրական ընթացքի ձևավորման ուղղությամբ քայլ անելու ցանկություն նշմարո՞ւմ եք:
– Կարծում եմ դեռ շուտ է ՝ որևէ բան ասել, դեռ շատ շուտ է: Առաջիկա օրերն ու շաբաթները կապացուցեն՝ կա՞ այդ ընթացքը, թե՞ չկա: Ես խոսում եմ ցանկության մասին, այն մասին, որ եթե ես լինեի այս իշխանության տեղը, այդպես կվարվեի: Կփորձեի այս դրական մթնոլորտը լավագույնս օգտագործել, ժողովրդի մեջ հույս արթնացնել, հավատ ստեղծել, որ նա իր ապագան կապի երկրի հետ և չփորձի այլ երկրներում փնտրել իր ապահովությունն ու բարեկեցությունը:
– Երկու խոսքով էլ անդրադառնանք արտաքին աշխարհի հետ մեր անելիքներին: Ապրիլի 24-ը անցավ: Հետո… Ի՞նչ ենք մենք ուզում, հստա՞կ են մեր ասելիքը և ձևակերպումները, թող որ Ցեղասպանության 100-ամյակի հռչակագրով հանդերձ, հստա՞կ են մեր հետագա քայլերը:
-Այդպես է միշտ, մարդիկ սովոր են արագ արդյունքի սպասել՝ մեկ, երկու, երեք՝ ո՞ւր է արդյունքը: Ես այդպես չեմ մտածում: Ես մտածում եմ, որ սա երկարատև պայքար է, որտեղ մենք կարևոր մեկ հանգրվան հաղթահարեցինք, եվ դրանից հետո սկսվում է պայքարի մեկ նոր հանգրվան, որը շատ-շատ կարևոր է: Մենք պետք է կարողանանք նույն միասնական ոգով, նույն կազմակերպվածությամբ այդ աշխատանքները շարունակել: Սա հարատև պայքար է, հարատև մեկ ընթացք է՝ մինչև որ կարողանանք ամբողջական արդարություն հաստատել: Կասեք՝ բացարձակ արդարություն չկա: Այ դրա համար էլ պայքարը հարատև է: Միշտ ավելի արդարին հասնելու, ավելի լավը ունենալու ցանկությամբ պետք է աշխատել: Մենք, կարծում եմ, ունեցել ենք կարևոր հաջողություն, և հիմա կարևոր է, որ չգինովնանք այս հաջողությամբ ու բավարարվենք, այլ ճիշտ կազմակերպվածությամբ, ճիշտ ծրագրավորմամբ նոր հանգրվանը սկսել, որը, կարող ենք ասել, հատուցման հանգրվանն է, պահանջատիրության հանգրվանն է, պայքարը և քաղաքական աշխատանքները դեպի մեր երկիր փոխադրելու ժամանակաշրջան է, որին մենք պետք է պատրաստ լինենք:
– Կարելի՞ է, արդյոք, որպես այդ նոր հանգրվանի առաջին քայլ դիտարկել Արամ Առաջին կաթողիկոսի հայցը Թուրքիայի Սահմանադրական դատարան՝ Սիսի կաթողիկոսության խնդրով:
– Արամ Առաջինի հայցը մի քիչ մասնակի հարց է: Ավելի կարևորը անցյալ տարվա ապրիլի 24-ին երկու վեհափառների՝ Արամ վեհափառի և Գարեգին Ամենայն հայոց կաթողիկոսի կողմից հռչակված կոնդակն էր, որտեղ նրանք ասում էին, որ իրենք Արևմտյան Հայաստանի (Թուրքիայի տարածքի) հայկական եկեղեցիների ժառանգության տերն են: Դա է ամենակարևորը, դա է, որ պահանջատիրության այս նոր ժամանակաշրջանի մեջ ինքնին կարևոր հանգրվան է: Ես կարծում եմ, որ սա է գլոբալ քայլը մեր նոր հանգրվանի՝ որ հայկական եկեղեցիները, եկեղեցուն պատկանող գույքը, տարածքը, այդ ամենը մշակութային արժեք են և իրենք են այդ արժեքների տերը: Սրանից էլ բխել է Սիսի կաթողիկոսության հարցով հայցի հարուցումը: Սա մասնակի քայլ է, իսկ ամենակարևորը, կրկնում եմ, այն է, որ տեղի ունեցավ ավելի առաջ: Ուղղակի դա պետք է վերածել համընդհանուր ռազմավարության և համապատասխան աշխատանքներ կազմակերպել այդ ուղղությամբ:
– Մնում է հուսալ, որ Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակի հետ կապված այս համախմբման, լավ մեկնարկի համար այս պայմանները կկարողանանք լավագույնս օգտագործել …
-Տա Աստված:
