Ով մերժում է արեվմտյան հայաստանի պահանջատիրությունը, նա մերժելի է նաեւ մեր կողմից
Posted on May 31, 2002, by admin, under Հարցազրույցներ.
ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարեանի հարցազրոյցը «Օրրանին»
– Սեպտեմբերյան իրադարձություններից հետո փոփոխված աշխարհն ու տարածաշրջանը ցեղասպանության ժառանգության եւ հարեւանների հետ հարաբերոււթյունների հարցում Ձեզ ինչ-ինչ վերանայումներ պարտադր՞ել են:
-Թուրքիայի հետ մեր հարցը քաղաքական է` մենք հակաթուրք չենք: Մենք չենք ասում, որ հավիտյանս հավիտենից թուրքերի հետ պետք է թշնամի մնալ` մենք ունենք քաղաքական հարց եւ հատամուտ ենք այդ հարցի լուծմանը: Երբ կլուծվեն մեր հարցերը, հայ եւ թուրք ժողովուրդներն էլ կապրեն կողք-կողքի, փոխադարձ հարգանքի ու բարեկամության մթնոլորտում` սակայն դրան չի կարելի հասնել միակողմանի զիջումներով, սեփական իրավունքներից հրաժարումով:
–Եւ այնուհանդերձ Ցեղասպանության ժառանգության հարցերում կարծես թե կուսակցության մեջ մոտեցումները տարբեր են` 1999թ`«Երկիր» օրաթերթում Ապրիլ 24-ին Հայ Դատի Եւրոպական գրասենեակի տնօրեն Էդվարդ Հովհաննիսյանը փաստում է, որ մինչեւ հիմա պարզ չե, թե վնասից հատուցման ի՞նչ ձեւեր են իրականացվելու հողայի՞ն, նյութակա՞ն, ի՞նչ հոդվածով պետք է երիտթուրքերին դատարանի առջեւ կանգնեցնենք` բոլոր այս հարցերը մենք դեռ չենք լուծել՚` ասում է նա:
-Չեմ կարծում թե պահանջատիրութեան հարցում իմ եւ Էդվարդ Հովհաննիսյանի տեսակետները իրար հակասում են կամ չեն համընկնում` պարզապես, սխալ եք ընկալել նրա ասածը եւ այս իմաստով հավելյալ բացատրության կարիք չեմ զգում:
– Այս բոլոր հարցերը լուծել ե՞ք: Ինչպես…
– Պատասխանս ավելի շատ վերաբերում է Ձեր հարցի առաջին մասին: Մյուս հարցերը մշտապես քննարկման ենթակա են:
– Եվ այնուհանդերձ, չե՞ք գտնում, որ դիվանագիտության մեջ խստորեն ՙնրբացած՚ աշխարհը դժվար հասկանա մեր այս ՙճակատային՚ պահանջատիրությունը, եւ որ խնդիրը լուծելու, նպատակին հասնելու համար անչափ ճկուն քաղաքականություն է պետք, քան է` «սվիններինը»:
– Չպետք է առաջնորդվել «կամ այսօր ամեն ինչ, կամ` երբեք ոչինչ» ի կարգախոսով եւ տրամաբանությամբ` դա առնվազն միամտություն է: Չպետք է ունենալ այն պարզմտությունը, որ հենց այսօր, այս վայրկյանին, եւ նկատի չունենալով միջազգային քաղաքական իրավիճակն ու մեր կարելիությունները, կարելի է ասպարեզ դուրս Հայ Դատի ամբողջական լուծման համար: Հայ Դատի պայքարը հանգրվանային զարգացում է, հանգրվանային լուծումներ ունեցող պայքար է` այլ հարց` որ պայքարի ոգին միշտ ու ամեն վայրկյան յուրաքանչյուր հայի սրտի ու հոգու մեջ վառ պետք է մնա` մեր այսօրը եւ վաղը պետք է կառուցենք եւ կազմակերպենք մեր հիմնահարցերն ու բուն իրականությունը նկատի ունենալով:
Քաղաքական իրավիճակները մնայուն չեն, ուժերի փոխհարաբերությունները եւս հավիտենական չեն` միշտ պետք է ձգտել սեփական ուժի կուտակման, հզորացման եւ պատրաստ լինել քաղաքական իրավիճակների նպաստավոր դասավորության:
Արցախյան շարժման թվականից` 1988ից մի քանի տարի առաջ ո՞վ կարող էր պատկերացնել 1988 թվականը, դեռ չենք խոսում 1992 կամ 2002 թվականների մասին:
Հայ Դատի պայքարի այսօրվա փուլը հայկական պետականության հզորացման ու ամրակայման հանգրվանն է, Արցախի ամբողջական ազատագրման իրական եւ իրավական ամրագրման հանգրվանն է:
-Այդ դեպքում ինչո՞ւ այդքան բուռն արձագանքեցիք հայ-թուրքական հաշտեցման հանձնաժողովի աշխատանքներին:
-«Հայթուրք հաշտեցման հանձնաժողովի» ձեւավորման դրդապատճառն ու հետապնդած նպատակը հայ եւ թուրք ժողովուրդների միջեւ հաշտություն, իրական հաշտություն հաստատելը չէ, այլ` Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման աշխատանքին խոչընդոտելն է: Հանձնաժողովը ստեղծվել է, որպեսզի հող ստեղծի շրջանի մէջ Թուրքիայի լայնածավալ ներկայության համար, այն ստեղծվել է Ցեղասպանության ճանաչման ուղղությամբ մղվող պայքարը իր քաղաքական բովանդակությունից պարպելու համար, այն ստեղծվել է` թաղելու համար Հայ Դատը: ՙՀայթուրք հաշտեցման հանձնաժողովը՚ հայ ժողովրդի հետ որեւէ առնչություն չունի, նրա հայ անդամները չեն ներկայացնում հայությունը, նույնիսկ նրա այս կամ այն հատվածը: Հանձնաժողովի ստեղծման անհրաժեշտությունը չի բխել եւ չի բխում հայ իրականությունից, այն ԱՄՆի պետդեպարտամենտի ծրագիրն է, նրա քաղաքական անհրաժեշտություններից բխած: Մի ծրագիր, որ նպատակ ունի կանաչ ճանապարհ բացելու այլ մի նպատակի համար:
– Ինչո՞վ…
-Ամփոփ` Թուրքիայի ներկայությունը շրջանում դյուրացնելու նկատառումով` վերացնել հայոց դիմադրությունը:
-Ունենք նաեւ նախագահ, որ ասել է, թե մենք պահանջատեր չենք, առավել եւս հողային պահանջներ չունենք:
-Այդ հարցով ՀՀ ներկա նախագահը մի քանի առիթներով արտահայտվել եւ իր խոսնակի միջոցով էլ հաստատել է, որ «Ֆիգարո» թերթում հրապարակվածը հարազատ է իր արտահայտությանը: Ես ձեր ասած ձեւով չեմ հասկացել հայտարարությունը: Ըստ ասածի, Ցեղասպանության ճանաչումը ինքնըստինքյան չի նշանակում հողային պահանջ: Այդուամենայնիվ, այսօր հողային պահանջ չարծարծել չի նշանակում նման պահանջ չունենալ, չի նշանակում, թե պարտավոր ենք մերժել նման հարցի գոյությունը: Ով մերժում է Արեւմտահայաստանի պահանջատիրությունը, նա մերժելի է նաեւ մեր կողմից:
– Ի դեպ` Ղարաբաղի «Օկուպացված» տարածքների առնչությամբ: Դուք կմերժե՞ք նաեւ նրանց, ովքեր այդ տարածքների ետ վերադարձի խնդիր կբարձրացնեն: Չնայած որ այդ մասին արդեն իսկ խոսվում է:
– Հարցը ավելորդ անգամ եք արծարծում` մենք եղել ենք այն կուսակցությունը, որ առաջինը եւ ամեն առիթով հայտարարել է իր հստակ դիրքորոշումը` առնվազն անցած մեկ տարվա ընթացքում մի քանի առիթներով եւ պաշտոնական հայտարարություններով հայտնել ենք մեր դիրքորոշումը: Բայց մի անգամ էլ կրկնենք: Ազատագրված տարածքները ՀՀի եւ ԼՂՀի անվտանգության համար կենսական անհրաժեշտություն են, փաստը` անցած 8 տարիների խաղաղությունն է, իսկ մենք գտնում ենք, որ ԼՂՀը պետք է իր գերիշխանությունը հայտարարի Արցախի այսօրվա փաստացի տարածքների վրա: Համենայնդեպս, կարող եք մի անգամ եւս կարդալ մեր հայտարարությունը:
– Դա՞ է պատճառը, որ Դաշնակցությունը չի հայտարարում, որ առաջիկա նախագահական ընտրություններում սատարելու է 1998թ իր կողմից սատարված Ռոբերտ Քոչարյանին:
– Ո՛չ: Դեռ մինչեւ ընտրություները ժամանակ կա եւ երբ հարմար տեսնենք,կհայտարարենք մեր դիրքորոշումը: Կարծում եմ մի քիչ ժամանակից շուտ է սկսվել ընտրապայքարը` Ընտրապայքարը դրական երեւույթ է, եթե այն ծառայում է, որ կուսակցությունները իրենց ծրագրերը, իրենց մոտեցումներն ու դիրքորոշումները տարածեն, բացատրեն ժողովրդին եւ դրանց շուրջ համախմբեն, կազմակերպեն ժողովրդին` իսկ մեզ մոտ ընտրապայքարը հաճախ ծառայում է ավելորդ լարվածություն ու կրքերի բորբոքում առաջացնելու համար:
– Բայց դրա սկիզբը ո՞վ դրեց. ինքը` նախագահը:
– Ես հայտնում եմ իմ տեսակետը, որ կարող է որեւէ անձի տեսակետին ու գործունեությանը չհամընկնել:
– Իսկ կարո՞ղ է կրկին պատահել այնպես, որ հարյուրտասամյա կուսակցությունը կրկին ձեռքձեռքի` ռամակավարների հետ ընտրությունների գնա եւ պաշտպանի նույն թեկնածուին:
– Ոչ մի բան չի բացառվում:
-Անգամ ՀՀՇի՞:
– Անգամ ՀՀՇի, եթե դրանից կշահի Հայաստանն ու հայ ժողովուրդը: Տեսականորէն, նույնիսկ կարելի է ՀՀՇի հետ համագործակցել ինչոր հարցերի շուրջ: Բայց ամեն ինչի հավանականությունն էլ պետք է տեղավորվի տրամաբանության սահմաններում: Համենայնդեպս, մենք հայկական իրականության մեջ թշնամիներ չենք փնտրում: Սա քաղաքական, գաղափարական պայքար է եւ ժողովրդավարությունը եւս կայանում է այս կերպ:
– Իսկ հիշաչարություն չունե՞ք նրանց նկատմամբ բանտում անցկացրած տարիների համար, ինչպե՞ս եք գնահատում այդ տարիները:
– Քաղաքական մարդը չի կարող հիշաչարություններով առաջնորդվել:Ինձ համար բանտի տարիները կորած տարիներ են, որովհետեւ այնպես դաժանորեն փորձեցին ոտնահարել արժանապատվությունս, որ ես պարտավորվեցի պայքարել միայն դրա դեմ:
– Զենքը նաեւ աստվածաշնչյան պատվիրանը խախտող միջոց է` «մի սպանաներ«:
– Կրկնեմ` զենքը ինձ համար սպանության միջոց չէ, այլ ինքնապաշտպանության: Հարցին ձեր մոտեցումը քաղաքական մոտեցում չէ:
– Բարոյականությունը ստորադասվո՞ւմ է քաղաքականությանը:
– Ոչ: Բարոյականության հասկացողությունը, ըմբռնումը տարբեր է մարդկանց մոտ` ինձ համար անբարոյականություն է նաեւ ուժին, ճնշումին, օտարին, հայրենիքը զավթողին ենթարկվելը, հպատակվելը, նման երեւույթների դեմ հանդիման խեղճանալը:
Կարմեն Դավթյան
