«ՀՅ Դաշնակցութեան համար թէ՛ ելակէտը եւ թէ նպատակը Հայաստանն ու հայ ժողովուրդն է»
Posted on February 14, 2000, by admin, under Հարցազրույցներ.
ՀՅԴ Նորընտիր Բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանի հարցազրույցը Դրօշակին
– 81 տարի յետոյ, առաջին անգամ լինելով, ՀՅԴաշնակցութիւնը իր Ընդհանուր Ժողովը գումարեց հայրենիքում, անկախ պետականութեան պայմաններում խնդրում ենք ձեր գնահատականը, խօսքը այդ մասին:
– Յիրաւի, 81 տարիներ յետոյ Հ.Յ.Դաշնակցութեանը յաջողուեց իր Ընդհանուր Ժողովը գումարել Հայաստանում, որը ինքնին պատմական իրադարձութիւն էր բոլորիս համար։ Պատմական՝ որովհետեւ 1919-ից ի վեր առաջին անգամ լինելով հնարաւոր դարձաւ կուսակցութեան Ընդհանուր Ժողովը կայացնել հայրենի հողի վրայ, անկախ պետականութեան պայմաններում եւ, արդէն իսկ, որպէս հայաստանեան քաղաքական դաշտում կայացած եւ ներգործուն դերակատարութիւն ունեցող ուժերից մէկը։ Դէհ, խորհրդային տարիներում, բոլորիդ հասկանալի պատճառներով, կուսակցութեան գոյութիւնն ու գործունէութիւնը արգելուած էր Հայաստանում, իսկ Հայաստանի վերանկախուցումից յետոյ, 1992-ին, երբ Հայաստանում պիտի կայանար 25-րդ Ընդհանուր Ժողովը եւ երբ արդէն պատրաստւում էինք ժողովի բացման հանդիսութեան, Հ.Հ. օրուայ նախագահին յաջողուեց սադրանքներով տապալել պատմական լինելու կոչուած այդ պահը։ Նոյն իշխանութեան արգելքների պատճառով Դաշնակցութիւնը ստիպուած եղաւ այդ եւ հետագայ երկու Ընդհանուր Ժողովները գումարել արտերկրում։
Հեգնանքը սակայն այն էր, որ օրուայ իշխանութիւնները Հայաստանում դաշնակցութեան գործունէութիւնը արգիլելու իրենց քայլը “հիմնաւորում” էին կուսակցութեան Բիւրոյի կենտրոնական գրասենեակի մինչ այդ արտասահմանում գտնուելու փաստով, լաւապէս գիտնալով, որ Ընդհանուր Ժողովի Հայաստանում գումարելը ինքնին դրական հետեւանքներ պիտի ունենար իրենց այդ իսկ պատճառաբանութեան հիմք ծառայող հարցի լուծման իմաստով։
Հայրենիքում Հ.Յ.Դ. Ընդհանուր Ժողովի գումարումը մի կողմից ապացոյցն է այն իրականութեան, որ Հ.Յ.Դաշնակցութիւնը այլեւս կայացած կուսակցութիւն է Հայաստանում, մի բան որ նուաճեցինք հայաստանեան մեր կազմակերպութեան 10ամեայ պայքարի, պատասխանատու կեցուածքի ու գործունէութեան շնորհիւ, իսկ միւս կողմից՝ փաստն է այն բանի, որ Հ.Հ. ներկայ իշխանութիւնները, որոնք ազգային քաղաքականութեան իրենց ուղղուածութեամբ հիմնովին տարբերւում են իրենց նախորդներից, գիտակցում են Հ.Յ.Դ. Ընդհանուր Ժողովի Հայաստանում կայացման ե՛ւ ազգային, ե՛ւ քաղաքական արժէքն ու իմաստը։ Դրական են համարում հայ իրականութեան մէջ գործող համազգային կառոյցներից մէկի՝ Դաշնակցութեան բարձրագոյն ժողովի կայացումը հայրենիքում, երկրի կայունութեան, ժողովրդավարութեան եւ ներազգային հանդուրժողական մթնոլորտի զարգացման առումով։ 28-րդ Ընդհանուր Ժողովի բացման հանդիսաւոր նիստին Հայաստանի եւ Արցախի իշխանութեանց ղեկավարների, ինչպէս նաեւ՝ քաղաքական ազդեցիկ ուժերի ներկայացուցիչների ելոյթներն ու ուղերձները վառ վկայութիւնն են այդ փաստի։
– Մէկ-երկու խօսք ընդհանարպէս Ընդհանուր Ժողովի եւ մասնակիցների մասին.
– Հարկ է նշել, որ Հ.Յ.Դ. Ընդհանուր Ժողովը կուսակցութեան հաւաքական կամքը արտայատող բարձրագոյն ժողովն է, որ գումարւում է 4 տարին մէկ անգամ, մանրազննին քննութեան է ենթարկում կուսակցութեան անցած չորս տարիների կտրած ուղին, մշակում է կուսակցութեան յառաջիկայ չորս տարիների ռազմավարութիւնն ու աշխատանքի ծրագիրը՝ ընդհանուր գծերով։ Ընդհանուր Ժողովին մասնակցում են աշխարհասփիւռ մեր կառոյցների ներկայացուցիչները, որոնք միաժամանակ արտայայտողն են տուեալ հարցերի մասին կազմակերպական մեր շրջանների տեսակէտների։
Ժողովին մասնակցում էին Ամերիկաների, Եւրոպայի, Մերձաւոր Արեւելքի, ԱՊՀ-ի եւ Աւստրալիայի Հ.Յ.Դ. կազմակերպական շրջաններից ներկայացուցիչներ՝ Հայաստանի եւ Արցախի մեր կառոյցների ներկայացուցիչների հետ միասին:
Ժողովին հրաւիրեալի կարգավիճակով մասնակցում էին նաեւ մեր ուղեկից կառոյցների ներկայացուցիչները եւ անհատ ընկերներ, տարբեր շրջաններից։
Այս ժողովին մի քանի տասնեակ պատգամաւորների շարքին, Հայաստան-Արցախ օրակարգի քննարկման ընթացքին մասնակցեցին նաեւ Հայաստանի Ազգային Ժողովի մեր ֆրակցիան, ինչպէս նաեւ՝ Հայաստանի եւ Արցախի գործադիր իշխանութեանց մաս կազմող մեր ընկերները։
– Հայաստանեան լրատուական շրջանակին եւ հասարակութեան հետաքքրում է նաեւ ժողովը դռնփակ գումարելու հանգամանքը եւ համեմատաբար երկար ժամանակը։ Ի՞նչ կ՚ասէք այդ մասին։
– Կարծում եմ ճի՛շտ է ասուած եւ պէտք է ընդունենք, որ Դաշնակցութեան գործունէութիւնը ամենախիստ քննադատողները հէնց իրենք դաշնակցականներն են՝ իրենց ժողովներով: Ժողովների գումարման մեր աւանդական ձեւը մի կողմից երաշխաւորում է ժողովի մասնակիցների ներքին ազատութիւնը, որպէսզի կաշկանդուած չլինեն ինքնաքննադատութեան իրենց ելոյթներում, իսկ միւս կողմից՝ դաշնակցական ժողովները իրակա՛ն ժողովներ են, այն առումով, որ դրանք չեն կայանում նախորոք ճշտուած որոշումներ ու ուղեգծեր հաստատելու, արդէն իսկ “ընտրուած” ղեկավար մարմիններ ընտրելու համար։ Անշուշտ ժողովի գումարման մեր ընտրած ձեւը դեռ չի նշանակում գաղտնի, դաւադրական լինել, ինչպէս ոմանք փորձում են ներկայացնել այն չարամտօրէն:
Ինչ վերաբերւում է ժողովի համեմատաբար երկար տեւողութեան, ապա այն պայմանաւորուած է նրանով, որ բոլոր հարցերը ենթարկւում են համեմատաբար աւելի խորը եւ բազմակողմանի քննութեան, լսւում են շրջաններից եկած տեսակէտները եւ համադրւում են հէնց ժողովում: Սակայն հարկ է նշել, որ Ընդհանուր Ժողովը եւս անդրադարձաւ այս հարցին եւ անհրաժեշտ համարեց օգտագործելով արդիական միջոցները հնարաւորինս կրճատել ժողովների տեւողութիւնը։
– 10 օրից աւելի տեւած ժողովում ո՞րն էր քննարկուած հարցերի ընդհանուր շրջանակը եւ որո՞նք էին հիմնական այն հարցերը, որոնց վրայ Ընհանուր Ժողովը իր շեշտը դրեց եւ առաւել մանրամասն քննարկեց։
– Ինչպէս արդէն նշեցինք Հ.Յ.Դ. Ընդհանուր Ժողովներին է պատկանում կուսակցութեան ռազմավարական նպատակներն ու առաջադրանքները որոշելու իրաւասութիւնը: Ընդհանուր Ժողովները առհասարակ մարտավարական բնոյթի որոշումներ չեն կայացնում: Հետեւաբար, այս Ընդհանուր Ժողովն էլ այդ մօտեցումով քննութեան ենթարկեց այն բոլոր հարցերը, որոնց մէջ կուսակցութիւնը դերակատար է: Քննարկուած հարցերի շրջանակը բաւական ընդգրկուն էր, սկսած Արցախի Հիմնահարցից, Հայ Դատի հետապնդման, Հայաստանի ներքին ու արտաքին քաղաքական, տնտեսական ու ընկերային հարցերից, մինչեւ Սփիւռքի մեր համայնքներին վերաբերող հարցերը: Կարծում եմ ժողովի օրակարգի հարցերի թուարկումը ինքնին որոշ պատկերացում կը տայ այդ մասին:
Որպէս հաշուառու ժողով, Ընդհանուր Ժողովը սկսեց ընթացաւարտ Բիւրոյի քառամեայ գործունէութեան քննարկումով, ապա քննարկեց կուսակցական բոլոր շրջանների քառամեայ գործունէութիւնը, կատարեց կազմակերպութեան իրավիճակի գնահատումը եւ ներկայացրեց յառաջիկայ քառամեակի համար կազմակերպական առաջադրանքներ ու որոշումներ կայացրեց շրջանների գործունէութեան մասին: Օրակարգի այս բաժնում, ժողովը քննարկեց նաեւ Հ.Յ.Դ. Երիտասարդական եւ Ուսանողական Միութիւնների պարզած կացութիւնը: Ապա՝ ժողովը բազմակողմանի քննութեան առարկայ դարձրեց արտաքին-միջազգային եւ ներազգային ճակատների վրայ Հայաստանի ու հայութեան դիմագրաւած հարցերը, կատարեց կացութեան գնահատումը եւ ճշդեց ռազմավարական նպատակներ ու սկզբունքներ:
Օրակարգի այս գլուխների տակ ճշտուեցին կուսակցութեան քաղաքական վարքագիծը արտաքին ճակատի վրայ, Հայ Դատի հետապնդման աշխատանքները, քաղաքական վարքագիծը ներազգային ճակատի վրայ, ընդհանուր գծերով անելիքները Հայաստանում, Արցախում, ԱՊՀ եւ Արեւելեան Եւրոպայի երկրներում, ազգային կեանքը Սփիւռքում, ընդ որում սահմանուեցին նաեւ յարաբերութիւնները Սփիւռքի քաղաքական եւ այլ կազմակերպութիւնների նկատմամբ:
– Որպէս հայաստանեան քաղաքական դաշտի կարեւոր ուժերից մէկը, Ընդհանուր Ժողովը ի՞նչ առաջադրանքներ եւ ուղեգիծ սահմանեց Հ.Յ.Դաշնակցութեան հայաստանեան գործունէութեան համար։
– Հայաստանի վերաբերեալ Հ.Յ.Դաշնակցութեան քաղաքականութեան մշակումն ու գործադրումը Հայաստանի մեր կազմակերպութեան՝ Հ.Յ.Դ. Հայաստանի Գերագոյն Ժողովի եւ Գերագոյն Մարմնի պարտականութիւնն ու պատասխանատուութիւնն է։ Հ.Յ. Դաշնակցութեան մեծ ընտանիքը զորավիգ ու աջակից է, եւ դեռ աւելին, իւրացնում է հայաստանեան մեր կազմակերպութեան որդեգրած քաղաքականութիւնն ու գործելակերպը։ Սակայն այդ քաղաքականութեան հիմքում միշտ ընկած են լինում մեր՝ Հ.Յ.Դ.ի ռազմավարութեան ընդհանուր սկզբունքները, առաջադրանքները եւ ուղղուածութիւնները։
Հ.Յ.Դաշնակցութեան համար թէ՛ ելակէտը եւ թէ նպատակը Հայաստանն ու հայ ժողովուրդն է։ Հետեւաբար, հաւատացած ենք, որ Հայաստանի ու հայ ժողովրդի գոյութիւնը, նրա բազմակողմանի զարգացումն ու հզօրացումը հիմնական երաշխիքն են մեր պայքարի ճանապարհին՝ Հայ Դատի լուծման մեր պայքարում։ Համահայկական ուժերով եւ միա՛յն Հայաստանի առանցքի շուրջ համախմբուելով է, որ կը կարողանանք հասնել մեր նպատակների իրականացմանը։
Այստեղ ես ուզում եմ մէջբերել Հ.Յ.Դ. Ընդհանուր Ժողովի կողմից որդեգրուած ռազմավարական այն սկզբունքներից եւ նպատակներից կէտեր, որոնք վերաբերում են Հ.Հ.ի ներքաղաքական հարցերում դիրքորոշուելու խնդրին, ինչպէս նաեւ՝ Հ.Յ.Դ.ի որդեգրելիք քաղաքական վարքագծին՝ ներազգային ճակատի վրայ։
Ընդհանուր Ժողովի որդեգրած ռազմավարութեան սկզբունքներից ու նպատակներից կարելի է յիշել, օրինակի համար, հետեւեալները.
- “Հայաստանի Հանրապետութիւնը կորիզն է ապագայ ազատ, անկախ եւ միացեալ Հայաստանի. նա իբրեւ անկախ պետութիւն մաս է կազմում միջազգային մեծ ընտանիքին եւ այդ հանգամանքով վայելում է իւրաքանչիւր անկախ պետականութեանը ընձեռնուած իրաւունքները: Անկախ Հայաստանը հայ ժողովրդի ֆիզիքական գոյատեւման ամուր կռուանն է եւ առ այդ՝ Հայաստանի Հանրապետութեան գոյատեւումը եւ նրա սահմանների ապահովութեան պահպանումը ազգային հիմնական խնդիր է համայն հայութեան համար:
- “Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան հիմնական խնդիրն է հայ անկախ պետականութեան լինելիութիւնը՝ իր քաղաքական, տնտեսական, ընկերային, մշակութային եւ ազգային անվտանգութեան ստորոգելիներով”:
- “Ամրապնդել ու հզօրացնել Հ.Հ. եւ Լ.Ղ.Հ. պետականութիւնները, որպէս Ազատ, Անկախ, եւ Միացեալ Հայաստանի կերտման հիմնական կռուանի”:
- “Օժանդակել Հ.Հ. բնակչութեան ընկերային-տնտեսական ճգնաժամի յաղթահարմանը, եւ ազգային տնտեսութեան ենթակառոյցի ամրապնդումին:
Հ.Յ.Դ. Ընդհանուր Ժողովը, հաստատելով, որ Հայաստանի ընկերային-տնտեսական ներկայիս ծանր կացութիւնը, վտանգաւոր սահմանների հասնող արտագաղթը եւ կոռուպցիան կասեցնում են հայոց պետականութեան բնականոն զարգացումը, եւ որ նման իրավիճակում է հասել Հայաստանը իր նախորդ իշխանութիւնների խիստ բացասական ապաշնորհ քաղաքականութեան շնորհիւ, իսկ Հայաստանում ընտրութիւնների ճանապարհով կազմուած ներկայ իշխանութիւնները ձեւաւորել են քաղաքական հանդուրժողականութեան մթնոլորտ, դրական միտումներ են արձանագրւում մի շարք ճակատների վրայ, ինչպէս նաեւ՝ նկատի ունենալով Հայաստանի քաղամ ապրել է նորանկախ Հայաստանի Հանրապետութեան ցաւերով եւ յաջողութիւններով: Իր քաղաքական, տնտեսական եւ
կազմակերպական սահմանափակ կարելիութիւնները անսակարկ օգտագործել է ի խնդիր մանուկ հանրապետութեան հզօրացման եւ հայրենի ժողովրդի ապահովման: Դժբախտաբար, մէկ կողմից Հ.Հ. նախորդ իշխանութիւնների վանողական քաղաքականութիւնը եւ միւս կողմից՝ հայրենի
պետականութեան հզօրացման աշխատանքների դանդաղ յառաջախաղացքը առիթ չեն ընծայել, որ Հայաստանը իր կարգին օգտակար հանդիսանա Սփիւռքին:
Ժողովը դրական գնահատական տուեց Հայաստանի ներկայ իշխանութիւնների կողմից տարուող Հայրենիք-Սփիւռք յարաբերութիւնները սերտացնելու եւ պետական թէ հասարակական հիմքերով կամուրջներ հաստատելու նախաձեռնութիւններին։ Այդ ճանապարհի վրայ անհրաժեշտ գտաւ աշխարհասփիւռ հայութեան երկքաղաքացիութեան իրաւունքն ու համապատասխան պարտաւորութիւնները իրաւակարգող Հ.Հ. օրէնքի մշակումն ու որդեգրումը:
Ժողովը պարտականութիւն տուաւ Հ.Յ.Դ. Բիւրոյին եւ կազմակերպական շրջանների մարմիններին, որ գործեն ի խնդիր գաղութների դիմագրաւած նիւթական տագնապների յաղթահարման, ինչպէս նաեւ սփիւռքեան կառոյցների, հաստատութիւնների եւ կազմակերպութիւնների արդիականացման եւ ընդհանրապէս մարդուժի թարմացման: Իր դժուարութիւնների յաղթահարումով՝ Սփիւռքը կարող է նոր թափ հաղորդել Հայրենիքի հզօրացման սատարելու աշխատանքներին եւ լիարժէք կերպով մասնակցել պետականութեան կերտման աշխատանքներին:
– Ընդհանուր Ժողովը իր օրակարգի վրայ ունէ՞ր նաեւ ներկազմակերպական հարցեր։ Այդ առումով ի՞նչ ունէք ասելիք:
– Բնականաբար Ընդհանուր Ժողովը քննարկեց նաեւ ներկազմակերպական հարցեր, որոնց շրջանակը եւս բաւական ընդգրկուն էր: Ընդհանուր Ժողովը յառաջիկայ քառամեակը յայտարարեց կազմակերպական ուժեղացման, ուժերի զօրաշարժի շրջան այդ նախանձախնդրութեամբ գործելու ամբողջական նուիրում պահանջելով բոլոր դաշնակցականներից:
Ընդհանուր ժողովը պարտք դրեց Բիւրոյի վրայ, լիազօր մարմինների, յանձնախումբերի եւ արհեստավարժ գրասենեակների միջոցաւ հետամուտ լինել համակուսակցական գործի մարզերի ընդլայնման եւ աշխարհասփիւռ մեր ուժերի առաւել ծրագրուած ու համադրուած օգտագործման առումով: Այս իմաստով, կուսակցական մեր կեանքում, քաղաքական-գաղափարական, քարոզչական-դաստիարակչական կամ տնտեսական-կազմակերպական աշխատանքների ընթացքում, իբրեւ ընդհանուր մօտեցում, Բիւրօն եւ շրջանային մեր կառոյցների ղեկավար մարմինները պարտաւոր են գործել մասնագիտական եւ արդիական միջոցների օգտագործումով:
Ընդհանուր Ժողովը Դաշնակցութեան ներկայ հանգրուանի պահանջներն ու առաջադրանքները խտացրեց հետեւեալ հանգանակի մէջ պայքար յանուն Դաշնակցութեան հայրենական եւ սփիւռքեան կառոյցների համընդհանուր ուժեղացման իբրեւ մարտունակ եւ յառաջապահ ուժը հայ ժողովուրդի մէկ ու միացեալ պայքարի, դիմագրաւելու եւ յաղթահարելու համար Հայաստանի եւ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւնների վաղուայ հզօր Հայաստանի ու հայութեան պետական անկախ կռուանին սպառնացող արտաքին թէ ներքին վտանգները։
Օրակարգի բոլոր հարցերի սպառումից յետոյ, Ընդհանուր Ժողովը ընտրեց Բիւրոյի նոր կազմ: Նորընտիր Բիւրոն իր առաջին նիստում ընտրեց իր դիւանը եւ քաղաքական դիւանի ներկայացուցիչները: Հայաստանում գումարուած Ընդհանուր Ժողովի բնական հետեւանքը եղաւ այն, որ Բիւրոն, որ բաղկացած է տարբեր երկրներից ընկերներով եւ գործում է տարբեր երկրներում հաստատուած գրասենեակներով, իր կենտրոնական գրասենեակի վայրը ճշդեց Երեւանը:
Հարկ է նշել, որ Ընդհանուր Ժողովը ընթացաւ եւ աւարտուեց ներկուսակցական միութեան, միասնականութեան բարձր տրամադրութեամբ ու մթնոլորտում, ուր ընկերները անխնայ կերպով սակայն ընկերաբար ինքնաքննադատութիւն կատարելուց հետոյ, կենսագործեցին դաշնակցականին իւրայատուկ կարգապահութեան, սկզբունքայնութեան եւ ընկերականութեան իրենց ուխտը:
