Ըստ Հրանդ Մարգարեանի՝ Մոսկուայի հռչակագիրը լուծում չի բերեր Ղարաբաղի Հարցին
Posted on November 14, 2008, by admin, under Հարցազրույցներ.
«ԱԶԴԱԿ».- ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցիչ Հրանդ Մարգարեան «Իրաւունք» թերթին տուած է հարցազրոյց մը, ուր գնահատական տուած է Մոսկուայի եռակողմ հռչակագրին:
– Խօսենք ԼՂՀի վերաբերեալ: Նախ՝ ի՞նչ կարծիք ունէք Մոսկուայի Հռչակագրի վերաբերեալ, եւ ինչպէ՞ս էք դուք պատկերացնում ԼՂՀ խնդրի կարգաւորումը:
– Գիտէ՞ք Մոսկուայի Հռչակագիրը աւելի շուտ քայլ էր, որ Ռուսաստանն արեց Արեւմուտքի եւ Թուրքիայի դէմ: Եւ ես դրան այնքան կարեւորութիւն չեմ տալիս հարցի լուծման առումով, եւ դա աւելի շատ քաղաքական ակտ էր, որով Ռուսաստանը ցանկացաւ ասել, որ այս տարածքի տէրը ես եմ: Այնտեղ կէտեր կան, որ լաւ են /պատերազմը բացառելու եւ խաղաղութեան մասին խօսելու/, բայց կան նաեւ պարագաներ, որոնք մտահոգիչ են: Ակնարկը վերաբերում է մատրիտեան սկզբունքներին:
– Իսկ ո՞րն է ձեր տեսակէտը:
– Մեր տեսակէտն այն է, որ Ղարաբաղի անկախութիւնն ու միացումը պահանջում ենք այսօրուայ փաստացի սահմաններով: Չմոռանանք, որ դեռ ունենք բռնագրաւուած Շահումեանի շրջան, եւ այս ամէնն ասելով հանդերձ, ընդունում ենք, որ բանակցութիւններն անհրաժեշտ են:
Մենք մեր այս տեսակէտները բազմիցս ենք վերահաստատել /յայտարարութիւնների ձեւով/, եւ այս տարուայ Սեպտեմբերին, Ղարաբաղի անկախութեան տօնի առիթով դարձեալ դաշնակցութիւնը արտայայտել է իր կարծիքը, եւ մինչ այսօր դրանց մէջ էական փոփոխութիւն չի կատարուել: Ղարաբաղի կարգավիճակը մեզ համար անհասկանալի է:
– Պրն. Մարգարեան, կոնկրէտ մենք ոչ մի թիզ հող չունե՞նք զիջելու: Եւ եթէ զիջենք՝ ինչ եւ ինչի դիմաց:
– Այդ արտայայտութիւնները, ըստ իս, մի քիչ ծայրայեղական են: Բայց , եթէ խօսում ենք ընդհանուր վիճակի մասին, ապա, ինչ խօսք, որ հայկական հողից որեւէ թիզ զիջելը մեզ համար բացառուած է, եւ եթէ մենք նստելու ենք բանակցային սեղանի շուրջ, պէտք է հարցի լուծումը քննարկուի տնտեսական առումով, իրաւաբանական առումով, պատմական առումով եւ այլն: Եթէ ղարաբաղեան հարցի լուծումը հիմնաւորուած մշտական խաղաղութեան ապահովումն ու բարիդրացիական յարաբերութիւնների ստեղծումն է հարեւան երկրի հետ, ուրեմն՝ հարցին պէտք է արմատական լուծում տրուի, ոչ թէ այն տեսակ լուծում տրուի, որն ինքնստինքեան նորից խնդիրներ առաջացնի:
– Իսկ ի՞նչ շահագրգռուածութիւն ունէր՝ Ռուսաստանը այս պահին հանդէս գալու այդ նախաձեռնութեամբ:
– Ես այդպիսի վատ նպատակ կարծես չեմ տեսնում, բայց Ռուսաստանը միանշանակ առաջնորդւում է իր սեփական շահերով, եւ այդ շահերի հիմնական սկզբունքն այն է, որ տարածաշրջանը պահի մշտապէս իր ազդեցութեան դաշտում:
– ԼՏՊն յայտարարեց, որ ինքը ժամանակաւորապէս դադարեցնում է հանրահաւաքները, քանի որ Արեւմուտքը Հայաստանին ճնշելիս օգտագործում է նաեւ Հայաստանում ընդդիմադիր շարժման առկայութեան հանգամանքը: Դուք ինչպէ՞ս էք այս յայտարարութեանը վերաբերւում:
– Ղարաբաղի հարցը բոլոր ժամանակներում էլ վտանգուած է եղել, այդ թւում՝ նաեւ Մարտի 1ին: Եւ ցաւօք սրտի, ես այդ յայտարարութեանը չեմ հաւատում եւ չեմ կարողանում այդ տրամաբանութիւնը ընկալել: Ղարաբաղի հարցը միշտ էլ հարց է եղել: Եւ քանի դեռ այն վերջնական լուծում չի ստացել, այդ պրոբլեմը կայ: Մեր ազգային կեանքում մենք մեր շարժումները պէտք է անենք այնպէս, որ արտաքին ուժերը չօգտագործեն: Եւ դա չի նշանակում, որ մենք մեր ներքին կեանքում չպէտք է շարժուենք, չպէտք է իրավիճակ փոխենք: Պէտք է միշտ էլ խօսես, եթէ ճշմարիտ ես: Մի գուցէ արտաքին ուժերի մէջ կատարուած փոփոխութի՞ւնն է նրան ստիպում յարմարուել իրավիճակին: Իսկ միւս պատճառաբանութիւնները սոսկ պատրուակներ են: Կարծում եմ, որ աւելի շատ այդ յայտարարութիւնը ինքնարդարացման հնարք է:
– Որքանով որ տեղեակ ենք, երէկ Դաշնակցութիւնը իր ամբողջ օրը նուիրել էր ժողովներ անցկացնելուն: Ի՞նչ ժողովների մասին է խօսքը, եւ ո՞րն է պատճառը, որ ՀՅԴն յաճախակի է ժողովներ անցկացնում:
ՀՐԱՆԴ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ.- Մենք ոչ երէկ, ոչ էլ անցած տասն օրուայ ընթացքում ոչ մի տեսակի ժողով չենք անցկացրել, մենք ընդամէնը զբաղուած ենք ընթացիկ աշխատանքներով: Իսկ թէ ինչո՞ւ ենք այդքան ժողով անում, ապա սա այն կուսակցութիւնն է, որն ունի հաւաքական ղեկավարութիւն, եւ, բնականաբար, ցանկացած պատասխանատու որոշում կայացնելիս ժողովի անհրաժեշտութիւնը պարտադիր է: Անհատ ղեկավարի դրութիւնը չկայ դաշնակցութեան մէջ:
– Քանի որ խօսքը գնաց հաւաքական լինելու մասին, նկատենք, որ բազմիցս են պտտուել խօսկացութիւններ, որ ՀՅԴի ներսում բազէների ու աղաւնիների թեւեր կան: Եւ ձեզ միշտ յիշատակել են որպէս բազէների առաջնորդ:
– Ես այդ խօսակցութիւնների մասին լսում եմ արդէն 18 տարի: Զանազան սցենարներ ու բազում փորձեր են արել, որ մեզ պառակտեն, բայց մենք քանիցս ապացուցել ենք, որ նման բան բացարձակապէս չկայ: Բայց դէ մարդիկ չեն յոգնում եւ յոյսով ապրում են եւ սպասում, որ Դաշնակցութեան մէջ անպայման ճեղք լինի, հակադրութիւն ստեղծուի: Բայց չի ստեղծւում նրա համար, որ ոչ թէ ուրիշ իրավիճակ է մեզ մօտ, այլ իսկական որոշումները տեղի են ունենում քննարկումների ընթացքում: Իսկ ժողովրդավարութիւնը ՀՅԴում իսկապէս ընդունուած գործելաոճ է, այսինքն՝ մեծամասնութեան կարծիքը բոլորի կողմից ընդունուած է: Մենք լիդէրով (առաջնորդով-Խ) ղեկավարուող կուսակցութիւն չենք: Եթէ պէտք է լիդէր լինել, դա ես պէտք է լինէի, ի պաշտօնէ: Բայց ես ինքս եմ ասում, որ նման բան չկայ: Ուրիշները դժուար են սա կարողանում հասկանալ, բայց սա իսկապէս մեր ներքին իրականութիւնն է: Այնպէս որ, մարդիկ զուր հաշուարկներ թող չանեն Դաշնակցութեան վերաբերեալ:
– Վերջերս Դուք մեկնել էիք Իրան: Լուրեր կան, որ այնտեղ հանդիպել էք գաղտնի ծառայութեան ներկայացուցիչների հետ: Իրականում ի՞նչ հանդիպում է եղել: Ասում են, որ հիմնականում շօշափուել է ԼՂՀի եւ մասնաւորապէս՝ Իրանին յարող ազատագրուած տարածքները յանձնել-չյանձնելու հարցը:
– Ո՞վ է նման բան ասել, եւ որտեղի՞ց էք նման բաներ լսել: Երանի թէ կարողանայի նման բաներ անել, եւ նոյնիսկ ԼՂՀի հարցում այդքան լուրջ դերակատարում ունենալ: Չեմ թաքցնում, որ յաճախ ճամբորդում եմ: Այս տարուայ ընթացքում եղել եմ Լիբանանում, Սիրիայում, Քանատայում, Ֆրանսիայում… Այսինքն՝ ամիս չկայ, որ ես գործի բերումով չճամբորդեմ: Մենք ամէն տեղ կազմակերպութիւն ունենք եւ, բնականաբար, այդ թուարկածս երկրները ես գնում եմ կազմակերպչական գործերով, եւ ես պարտաւոր եմ դա անել:
Պատահում է, որ այդ հանդիպումների ժամանակ նաեւ քաղաքական հանդիպումներ են տեղի ունենում, բայց այս վերջին ճամբորդութիւնը տեւել է ընդամէնը երկու օր, եւ այդ ընթացքում ես ունեցել եմ հրապարակային մէկ հանդիպում ժողովրդի, մեր համակիրների հետ, այդ թւում նաեւ մէկ հանդիպում էլ եղել է կազմակերպչական բնոյթի: Ես չեմ զարմանում այդ տարօրինակ լուրերի վրայ, որովհետեւ ժամանակին, երբ մեզ հետ չէին կարողանում պայքարել, մեզ մեղադրում էին տարբեր աներեւակայելի մեղքերի համար (դա եղել է նաեւ խորհրդային ժամանակներում), այսինքն՝ մենք արդէն սովոր ենք այդպիսի սուտ մեղադրանքների: Հիմա նոյն քաղաքական ուժը, որը մամուլի վրայ ունի իշխանութիւն, այդ նոյն մեթոտն է կիրառում: Ում հետ որ տեսնում է՝ չի կարողանում գաղափարական եւ քաղաքական պայքարի դուրս գալ, սկսում է սուտ ու մուտ լուրերով սեւացնել: Այն մարդիկ, ովքեր զօրուգիշեր խօսում են ժողովրդավարութեան մասին, իրենք դրա ճիշդ հակառակ հունով են գնում, եւ նրանք այդպէս եղել են, երբ իշխանութեան են եղել, եւ մենք մեր մորթի վրայ զգացել ենք այդ գործելաոճի հետեւանքները: Իսկ այդ վերջին մեղադրանքը՝ գաղտնի ծառայութիւնը կը լինի դա (պարսկական, թէ ամերիկեան, թէ գերմանական), ինձ համար բոլոր պարագաներն էլ անընդունելի են:
Բայց այս անգամ ես նոյնիսկ քաղաքական կտրուածքով հանդիպում չեմ ունեցել, ինչի՞ մասին է խօսքը: Կամ ի՞նչ խնդիր կայ, եթէ, ասենք, հնարաւոր է, որ ես իմ ճամփորդութիւնների ժամանակ հանդիպեմ տուեալ երկրի արտաքին գործերի նախարարութեան շրջանակների ներկայացուցիչների հետ: Դրանք շատ նորմալ եւ բնական յարաբերութիւններ են, եւ միայն ՀՅԴն չէ, որ նման հանդիպումներ է ունենում, պարզապէս մեր կուսակցութեան մէջ խորհրդաւորութիւն են փնտրում. Եւ այս արշաւը, որը նորից են ուզում սկսել, պէտք է ասեմ, որ շատ կեղտոտ է Ուղղակի ոմանք անկարողութեան մէջ են ու այս տեսակ բամբասանքներով փորձում են թաքցնել իրենց տկարութիւնը:
– Դաշնակցականների կողմից տիրաժաւորուած (հրապարակուած-Խմբ) կարծիք կայ, որ դաշնակցութիւնը իշխանութեան մէջ ընդդիմութիւն է: Եւ եթէ ԼՂՀի շուրջ ունենաք լուրջ տարաձայնութիւններ, հնարաւո՞ր է, որ դաշնակցութիւնը դադարի կոալիցիային մաս կազմելուց:
– Մենք մեր դիրքորոշումները համաձայնութիւններով չէ, որ ձեւաւորում ենք: Եթէ ցանկացած հարցում մենք կարող ենք դիրքորոշում ունենալ մեր սկզբունքների եւ նպատակների յարաբերակցութեան մէջ միայն (այս կուսակցութեան պարագայում այլ կերպ հնարաւոր էլ չէ): Մեր կուսակցութիւնը միայն մի շրջանակով չի պայմանաւորուած, եւ ՀՅԴ-ն չի կարող մի դասաւորութեամբ մի տեղում սխալ քայլ կատարել: Քաղաքական համաձայնութիւնները կարող են մեր դիրքորոշումների մէջ պատճառ դառնալ ընդամէնը շեշտադրումներ փոխելու համար: Մենք առկայ արատների մասին խօսում ենք աւելի մեղմ ոճով , աւելի դրական ձեւով, քան թէ դա անում է, օրինակի համար, ընդդիմութիւնը: Եւ յաճախ այդպէս պատահում է. ըստ էութեան, մենք նոյնն ենք ասում, բայց տարբեր մատուցման ձեւերով: Իսկ ինչ վերաբերում է ազգային հարցերի, ապա այդտեղ որեւէ առեւտուր եւ սակարկութիւն բացառուած է: Մենք չենք կարող ոչ ԼՂՀի, ոչ Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման, ոչ Ջաւախքի հարցով նահանջներ եւ զիջումներ ունենալ: Բնական է, որ մտահոգիչ հարցեր ամէն տեղ էլ տեսնում ենք, բայց մենք մշտապէս փորձում ենք այդ ամէնը կանխել, փորձում ենք սրբագրել, առաւելագոյնը անել, որպէսզի հարցերը ճիշտ ճանապարհով լուծուեն, բայց, երբ կը տեսնենք, որ մենք չենք կարողանում առաջ քաշուած խնդիրների դէմն առնել, բնականաբար, համարձակ քայլերի կը գնանք: Ես մի առիթով ասել եմ. մեր համագործակցութիւնը իշխանութեան հետ խնդրոյ առարկայ է հիմնականում ազգային հարցերի առումով, եւ ես չեմ էլ դա թաքցնում ու շատ բնական եմ համարում: Մեր մասնակցութիւնը իշխանութեան մէջ պայմանաւորուած է նրանով, որ մենք պէտք է նաեւ սխալները կանխենք, բայց երբ չենք կարողանայ այդ սխալները կանխել, բանականաբար, իշխանութեան կողքին գործ չենք ունենայ անելու:
Գայանե Զարգարյան